Ζιγγίβερις (πιπερόριζα) ή τζίντζερ , η ρίζα από τον κήπο της Εδέμ
Η Ζιγγίβερις η φαρμακευτική (zingiber officinale) η πιπερόριζα η ginger ανήκει στην οικογένεια των ζιγγιβεροειδών όπως και το κάρδαμο, ο κουρκουμάς, το galangal (το Σιαμέζικο ginger ) κ.α.
Η ονομασία της ρίζας προέρχεται είτε από την γλώσσα των Ταμίλ όπου ονομάζεται ιντζι βερ.(ιντζι = ρίζα, βερ = σώμα) η απο την Σανσκριτική srngaveram – singabera ( srngam = κέρατο vera = σώμα) ονομασίες που σχετίζονται με το σχήμα της.
Σήμερα καλλιεργείται στην Ινδία (παράγει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής), Κίνα, Νεπάλ, Ταϋλάνδη, Νιγηρία, Καμερούν, Τζαμάϊκα (ποιοτικά καλύτερο) κ.α. Η απαράμιλλη θεραπευτική κληρονομιά της πιπερόριζας έχει καταγραφεί και αξιοποιηθεί σε Ανατολή και Δύση, τα τελευταία 3000 χρόνια τουλάχιστον.
Η πιπερόριζα έφτασε στην Δύση μέσω της Ελλάδας, όπου την έφεραν οι επιζήσαντες στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, επιστρέφοντας στην πατρίδα μετά το πέρας των μεγάλων εκστρατειών.
Τα Παραδοσιακά θεραπευτικά συστήματα της Κίνας, του Βιετνάμ και της Ινδίας θεωρούσαν το ginger, ίαμα- δώρο από τους Θεούς. Αναφέρεται ήδη το 1000 π.Χ. στα Κλασσικά Κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα ως φυτικό φάρμακο. Η κινέζικη φαρμακοποιία θεωρούσε οτι η καθημερινή χρήση της φρέσκιας ρίζας, έφερνε το άτομο σε επαφή με τις πνευματικές του δυνατότητες. Κινέζοι ναυτικοί ,τον 5ο μ.χ. αιώνα, σε μεγάλα ταξίδια, μασουλούσαν πιπερόριζα αξιοποιώντας τη Βιταμίνη C της ρίζας. Στο Κοράνι αναφέρεται σαν ρόφημα των πιο ιερών ουράνιων πνευμάτων και συμπεριλαμβάνεται στο μενού του Παραδείσου. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι και Ρωμαίοι έτρωγαν ψωμί ζυμωμένο με τριμμένη πιπερόριζα. Τον 1ο μ.Χ. η βασίλισσα Κλεοπάτρα προσέφερε στο Ρωμαίο στρατηγό Μάρκο Αντώνιο ρόφημα με φλούδες και καρπούς μοσχοκάρυδου βρασμένα με πιπερόριζα, μάλλον σαν αφροδισιακό παρά σαν φάρμακο.Ο Διοσκουρίδης στο “Περί Ύλης Ιατρικής” το 77μ.χ. τη συνιστά τόσο ως ισχυρό αφροδισιακό όσο και για ενίσχυση του πεπτικού συστήματος λόγω της τονωτικής και θερμαντικής της δράσης. Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία , η αριστοκρατία, μετά το συμπόσιο, μασούσε η έπινε πιπερόριζα για να βοηθηθεί η πέψη του λουκούλειου γεύματος. Στον Μεσαίωνα, σε επιδημία πανώλης στη Πάδοβα, οι κάτοικοι μασούλαγαν ginger και έπιναν μαζί ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (18ος αιώνας) η πιπερόριζα ήταν συστατικό της διατροφής του στρατού.
Τον 13ο και 14ο μ.Χ.αιώνα, η πιπερόριζα ήταν μαζί με το πιπέρι τα πλέον διαδεδομένα μπαχαρικά στην Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι το λάτρεψαν και πίστευαν ότι προήλθε από τον κήπο της Εδέμ. Είχε υψηλή αγοραστική αξία καθώς παλαιά Κινέζικα αρχεία καταγράφουν τον υλικό πλούτο που συνδέεται με την καλλιέργεια του Sheng Jiang. Αργότερα, στην Ευρώπη , τον 14ο αιώνα, 1 λίβρα πιπερόριζας (450 γρ.) άξιζε όσο ένα πρόβατο, ενώ τον 16ο αιώνα ανταλλάχθηκαν 300 σκλάβοι για ενα φορτίο της εξωτικής ρίζας και ζάχαρης από την Ισπανιόλα (Αϊτή).
Εκείνη την περίοδο συνηθιζόταν το σιρόπι με πιπερόριζα, οι Βρετανοί πρόσθεταν την δραστική ρίζα στη μπύρα και στην Ελβετία το τμήμα της αγοράς όπου οι έμποροι πουλούσαν τα μπαχαρικά, ονομαζόταν ”το σοκάκι της πιπερόριζας.
Χαρακτηριστικά:
Πολυετές φυτό με κονδυλώδες ρίζωμα, που προτιμά κλίμα υγρό και ζεστό, μπορεί να φθάσει σε ύψος έως 2 μέτρα και θυμίζει καλάμι. Τα άνθη του αρχικά είναι κωνοειδή (σαν κουκουνάρι) και αργότερα ανθίζουν (σαν γλαδιόλα) σε διάφορα χρώματα και αξιοποιούνται στην ανθοκομία και την κηπουρική.
Το πολύτιμο τμήμα του φυτού είναι το λεπτόφλουδο ρίζωμα με μπέζ, γκρί η καφέ χρώμα και ξυλώδες αχνοκίτρινο εσωτερικό. Συλλέγεται μόλις ο μίσχος του φυτού μαραθεί αλλά αμέσως πλένεται και τρίβεται η ζεματίζεται για να αποφευχθεί η βλάστηση.
Ενεργά συστατικά:
Η μυρωδιά, η γεύση και οι δράσεις της πιπερόριζας είναι χαρακτηριστικά που οφείλονται στην ελαιορητίνη του ριζώματος. Περιέχει βιοενεργά συστατικά όπως πτητικά έλαια (ζιγκιμπερόνη,καμφίνη κ.α.), καυστικές ουσίες (τζιντζερόνη,τζιντζερόλη κ.α.),φαινολικές ενώσεις.
Περιέχει επίσης βιταμίνες, Ω3 λιπαρά οξέα, πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
Θρεπτική αξία ανά 100 γρ. Πιπερόριζας:
Νερό 80%. Ενέργεια: 80 kcal Λιπαρά: 0,4 γρ. Yδατάνθρακες: 18 γρ. Φυτικές ίνες: 2 γρ. Πρωτεΐνες: 2 γρ.
Bιταμίνη C 5 mg Φυλλικό οξύ 11 μg Xαλκός 2 mg Nάτριο 13 mg. Kάλιο 415 mg. Φώσφορος 34 mg. Mαγνήσιο 43 mg Aσβέστιο 16 mg.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις:
Έχει δράση αντιοξειδωτική, ανοσορρυθμιστική, αντικαρκινική, καρδιοπροστατευτική, αντιφλεγμονώδη, επουλωτική, αποχρεμπτική, αντιπυρετική, αντιμικροβιακή. Μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης και ρυθμίζει την κυκλοφορία των σακχάρων στο αίμα. Είχε μεγάλη αξία ως “πνευματικό” ποτό, αφροδισιακό, χωνευτικό, δυναμωτικό κ.α.
Βελτιώνει την πέψη, καταπολεμά τη ναυτία, την πρωινή αδιαθεσία των εγγύων, και γλυκαίνει, τον πόνο στου στομάχου, τους πόνους των αρθώσεων, τον πονόδοντο, την ημικρανία, τις κράμπες της περιόδου.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ (ΠΚΙ)
Για την ΠΚΙ η πιπερόριζα έχει χαρακτήρα θερμό yang διεγερτικό και δριμύ, με ανοδική ένεργειακή τάση και κίνηση εξωτερίκευσης. Ξυπνάει την ενέργεια yang του οργανισμού, τονώνει το yang των Νεφρών, ανυψώνει και θερμαίνει το βυθισμένο qi των Πνευμόνων και ενδυναμώνει το Wei qi (προστατευτικό qi).
Η δυτική οπτική και ανάλυση των τροφών σχετίζεται με τη χημεία και τα θρεπτικά συστατικά της κάθε τροφής. Η ανατολική αντίληψη σχετιζεται περισσότερο με την αλχημεία που συντελείται στο σώμα μετά την πέψη της κάθε τροφής (συμπεριλαμβάνονται τα βότανα και τα ποτά). Η λεπτή ουσία, η ενέργεια, το qi της τροφής έχει κινήσεις (π.χ. ανοδική, καθοδική) και δράσεις (π.χ.θερμαντική, δροσιστική) που καθορίζουν το αποτέλεσμα της αλχημικής αντίδρασης
Η δράση της πιπερόριζας οφείλεται στην θερμαντική , τονωτική και πικάντικη ποιότητα της . Η ποιότητα αυτή προσφέρει δύναμη και θέρμη στον άνθρωπο, λειτουργεί ως καύσιμο στην εσωτερική φωτιά της ζωής.
Eίναι αρωγός δύναμης, yang ενέργειας, ρυθμιστικός παράγοντας που επιδρά σε όλα τα συστήματα κατάλληλο γιά άτομα εξασθενημένα, νωθρά και άτονα, καταπονημένα, βαθειά θλιμμένα, παραιτημένα κ.α.
Η ποιότητα αυτή επιδρά στην λειτουργία της καρδιάς και όλου του κυκλοφορικού συστήματος. Αυξάνει το αίσθημα της ζέστης και της ευεξίας. Αποκαθιστά τη ζωτικότητα και την καλή φυσική κατάσταση όλου του οργανισμού και των επι μέρους συστημάτων (πεπτικό,ορμονικό κ.α.).
Στη ΠΚΙ η ξηρή ρίζα χρησιμοποείται για την καταπολέμηση κρύας ενέργειας η οποία έχει απλωθεί στο εσωτερικό του σώματος (από εξωγενείς η ενδογενείς παράγοντες), θερμαίνει τις ενεργειακές οδούς, το εσωτερικό του σώματος, τα όργανα, τα κρύα άκρα, εκδιώκει το κρύο και ενδυναμώνει το yang του οργανισμού που έχει καταπονηθεί από το κρύο. Θερμαίνει τους πνεύμονες. Η φρέσκια ρίζα χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της ξηρασίας (εσωτερικά) ρευστοποιεί το φλέγμα, έχει παυσίπονη, αποτοξινωτική, αποχρεμπτική και αφροδισιακή δράση. Προστίθεται σε φάρμακα με πολύ άσχημη γεύση διότι την επικαλύπτει.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Όποιος πάσχει από πέτρα στη χολή θα πρέπει να απέχει από την κατανάλωση της ρίζας, ώστε να αποφευχθεί ο ερεθισμός στη χοληδόχο κύστη. Για τις εγκυμονούσες συνιστάται να μην καταναλώνουν τη ρίζα, καθώς η Πιπερόριζα θα μπορούσε να πυροδοτήσει την έναρξη του τοκετού.
‘…Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη…
Εκεί ρόδια, κυδώνια θεοί μελαχροινοί, θείοι κ’ εξάδελφοι
το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια.
Και πνοές από τη ρεμματιά ευωδιάζοντας λυγαριά και σχίνο σπάρτο και πιπερόριζα
με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι…’
Οδυσσέας Ελύτης
Άξιον Εστί: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική