Αγαύη-Αμάραντος, Αθάνατος.

Η λέξη αγαύη σημαίνει θαυμαστή, μεγαλοπρεπής ή ευγενικής καταγωγής. Το φυτό της Αγαύης ήρθε στην Ελλάδα από το Μεξικό. Ωστόσο το όνομά του είναι ελληνικό και πιθανώς του αποδόθηκε επειδή η Ελληνίδα Αγαύη που ήταν και μια από τις δευτερεύουσες θεές του φεγγαριού, και αυτό σήμαινε πως ότι ήταν μια όψη της αρχαίας Μητέρας γης της Μεσογείου που θυμίζει το έδαφος του Jalisco του Μεξικό.
Μυθολογία: Η Αγαύη ήταν κόρη του βασιλιά της Θήβας Κάδμου και αδερφή της Σεμέλης της μητέρας του Διόνυσου. Η Αγαύη παντρεύτηκε τον Εχίονα και γέννησε τον Πενθέα. Η Αγαύη, ζηλεύοντας τη δόξα της αδελφής της, της Σεμέλης, που την είχε ερωτευθεί ο ίδιος ο πατέρας των θεών Δίας και από αυτόν είχε μείνει έγκυος τον θεό Διόνυσο, διέδωσε ότι η Σεμέλη έλεγε ψέματα και ότι πραγματικός πατέρας του παιδιού που θα έφερνε στον κόσμο ήταν κάποιος θνητός. Ο Δίας τότε χτύπησε με ένα κεραυνό του την Σεμέλη.
Πολύ αργότερα, όταν ο Διόνυσος μεγάλωσε και έμαθε τις συκοφαντίες της θείας του, απεφάσισε να εκδικηθεί για την προσβολή της μητέρας του: Πήγε στη Θήβα και προκάλεσε θεϊκή μανία στις γυναίκες, που παρακινήθηκαν από αυτόν να εορτάσουν μία βακχική γιορτή πάνω στο βουνό Κιθαιρώνας. Ο γιος της Αγαύης Πενθέας, που στο μεταξύ είχε γίνει βασιλιάς των Θηβών, θέλησε να εμποδίσει την εισαγωγή της διονυσιακής λατρείας στο βασίλειό του, οπότε ανέβηκε απαρατήρητος στον Κιθαιρώνα για να κατασκοπεύσει τις Μαινάδες, τις γυναίκες δηλαδή που είχαν καταληφθεί από θεϊκή μανία. Διαμελίσθηκε όμως και κατασπαράχθηκε από την ίδια τη μητέρα του, την Αγαύη, που βρισκόταν επίσης σε έξαλλη κατάσταση. Με αυτό τον τρόπο, ο Διόνυσος εκδικήθηκε.
Χαρακτηριστικά: Το όνομα αυτό το οφείλει στη μακροζωία του και στον περίεργο βιολογικό κύκλο του. Ο αθάνατος για πολλά χρόνια ζει χωρίς να ανθίζει. Βγάζει στην αρχή μακριά παχιά φύλλα από το έδαφος, που σχηματίζουν ρόδακα. Κατόπι από το κέντρο βγαίνει ένας χοντρός βλαστός, που ψηλώνει σε πολύ γρήγορο διάστημα σε πέντε ή και δέκα μέτρα. Τότε σε αρκετό ύψος από τη βάση βγαίνουν τα κλαδιά, που έχουν τα άνθη και σχηματίζουν κάτι σαν πολυέλαιο. Μετά από την άνθιση και την καρποφορία, ολόκληρος ο βλαστός πεθαίνει, αλλά το φυτό διατηρείται στη ζωή, γιατί πολλαπλασιάζεται με υπόγειες παραφυάδες.
Συστατικά-χαρακτήρας: Περιέχει γλυκοσίδια (αγαμενοσίδη Α και Β) και τη στεροειδή σαπωνίνη, βισντεμοσίδη. Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη: Το φυτό ανθίζει μία φορά στη ζωή του. Όλα τα μέρη του φυτού μπορούν να χρησιμοποιηθούν φρέσκα ή αποξηραμένα για θεραπευτικούς λόγους. Οι μίσχοι εμφανίζονται το καλοκαίρι πριν την τελική άνθιση. Ψημένοι έχουν γλυκιά γεύση. Τα φύλλα μαζεύονται χειμώνα και άνοιξη όταν είναι γεμάτα χυμούς για φάγωμα. Τα φύλλα ορισμένων ειδών παράγουν ίνες. Από τον σπόρο φτιάχνεται αλεύρι που χρησιμοποιείται για να δένει τις σούπες ή για ψωμί. Το απόσταγμα των φύλλων και ιδιαίτερα της ρίζας (με σιγανό βράσιμο) περιέχει σαπωνίνη και χρησιμοποιείται για την παρασκευή σαπουνιών.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις: Δρα ως αντισηπτικό, απολυμαντικό, εφιδρωτικό, διουρητικό, καθαρτικό, παυσίπονο (σε οδοντικούς πόνους), αντιφλεγμονώδες, καταπραϋντικό και τονωτικό της κεφαλής σε τριχόπτωση.
Έχει εντομοκτόνες και εντομοαπωθητικές ιδιότητες.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Ο χυμός από διάφορες ποικιλίες του φυτού, μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα εξ επαφής. Βαθύ τρύπημα από τα αγκάθια του μπορούν να προκαλέσουν μώλωπα που το μέγεθος του φτάνει τα 6-7 εκατοστά και θα διαρκεί περίπου 2 με 3 εβδομάδες.

Βάλσαμο το θαυματουργό βότανο

Hypericum perforatum. Η λέξη Perforatum προέρχεται από τα λατινικά, που μεταφράζουν το ελληνικό «διάτρητο», αλλά είναι πιο γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή St-John’s-wort. Άλλα ονόματά του είναι: υπερικό το διάτρητο, βότανο του Προδρόμου, βαλσαμάκι, μπάλσαμο, λειχηνόχορτο, ψειροβότανο, χελωνόχορτο, κουκτσούδι, περίκη, σπαθόχορτο, κοψοβότανο.
Υπέρεικον: “υπέρ” και “εικών”, είτε διότι οι αρχαίοι Έλληνες διακοσμούσαν με αυτό τα θρησκευτικά τους είδωλα, είτε διότι είναι “υπεράνω της εικόνας του”, “πέραν αυτού που φαίνεται”.
Αναφέρεται και ως “ανδρόσαιμον” λόγω του ερυθρού χυμού του:
Χαρακτηριστικα: Μικροσκοπικό [20-50 εκ.] θαμνοειδές φυτό, με γυαλιστερά κοκκινοπράσινα κλαδιά και τα μικρά γραμμοειδή κίτρινοπορτοκαλί φύλλα και φυτρώνει παντού στην Ελλάδα. H ουσία βρίσκετε στα φύλλα, όταν από κίτρινα γίνουν πορτοκαλί και φαίνονται σαν διάτρητα [Perforatum], αλλά στην πραγματικότητα οι τρύπες είναι μαύρες κουκίδες από συμπυκνωμένα αιθέρια έλαια και ρητίνες. Αυτές οι ουσίες είναι που προσδίνουν τη θεραπευτική αξία στ’ άνθη του φυτού κι αυτά δημιουργούν το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα στο σπαθόλαδο. Τα φύλλα, ο λεπτεπίλεπτος κορμός και τα κλαράκια του περιέχουν επίσης πολύτιμα φυτικά συστατικά.
Παραδοσιακό σπαθόλαδο. Το σπαθόλαδο φτιάχνεται με βιολογικό λάδι [αγουρέλαιο] και σπαθόχορτο. Το ευλογεί ο Μέγας Κύνας [Σείριος] και παντρεύεται κάτω απ’ τον καυτό ήλιο του Αυγούστου. Στο σπαθόλαδο δρα η ηλιακή ανατολή του Σείριου [η «εώα επιτολή», σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες], όταν ο Μέγας Κύνας είναι στον ουρανό μαζί με τον Ήλιο. Η εώα επιτολή έχει συνδεθεί με τα κυνικά καύματα, δηλαδή με τις θερμότερες ημέρες του έτους, όπου η επί πλέον αύξηση της θερμοκρασίας αποδίδεται στην προσθήκη της ακτινοβολίας του Σείριου.
Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες ήταν, φυσικά, γνωστές από την αρχαιότητα.
Ο Ιπποκράτης το συνιστούσε ως αναλγητικό σε περιπτώσεις ρήξης της πνευμονικής αρτηρίας, αλλά και σε περιπτώσεις λυγγώδους πυρετού. Ο Διοσκουρίδης ως διουρητικό, εμμηναγωγό, αντιπυρετικό, αντικαταθλιπτικό, κατά του τεταρταίου πυρετού (όταν πίνεται με οίνο), για την αντιμετώπιση της ισχυαλγίας (όταν τα σπέρματά του πίνονται επί σαράντα ημέρες) και ως κατάλληλο κατάπλασμα (σπέρματα και φύλλα) για εγκαύματα. Ο Γαληνός αναφέρεται στην διουρητική, αντικαταθλιπτική, ξηραντική εμμηναγωγή δράση του, αλλά και για την αντιμετώπιση της ισχυαλγίας, του ίκτερου και των εγκαυμάτων. Για τον Πλίνιο ήταν βελτιωτικό της ροής των ούρων, απαραίτητο την αντιμετώπιση των προβλημάτων της κύστης. Για τον Παράκελσο ήταν άριστο ίαμα για την κατάθλιψη και άριστο επουλωτικό.
Στην αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν οι Σπαρτιάτες ως επουλωτικό για τις πληγές που γίνονταν από τα σπαθιά και από εκεί η ονομασία του.
Στο κόκκινο χρώμα που μοιάζει μ’ αίμα αναπτύχτηκε ο μεσαιωνικός μύθος για τις μαγικές ιδιότητες του φυτού, η συγκομιδή του οποίου γινόταν στις 24 Ιουνίου, ημέρα εορτασμού του Α. Ιωάννη και γι’ αυτό ονομάστηκε St. John’s wort [βότανο του Αι Γιάννη] και συσχετίστηκε με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Οι πρώτοι Χριστιανοί ονόμασαν το φυτό έτσι προς τιμήν του Ιωάννη του Βαπτιστή, επειδή πίστευαν ότι αποδέσμευε το σαν αίμα έλαιο στις 29 Αυγούστου, ημέρα της γιορτής του Αγίου. Άλλες εκδοχές είναι ότι ονομάστηκε έτσι είτε επειδή βρίσκεται σε πλήρη ανθοφορία κατά την 24η Ιουνίου που γιορτάζουμε το γενέθλιο του Ιωάννη του Προδρόμου, είτε γιατί συγκαταλεγόταν στις “ακρίδες” (δηλαδή τις άκρες των φυτών) με τις οποίες τρεφόταν ο Βαπτιστής στην έρημο, ή λόγω του ότι τα μαυροκόκκινα και τα ημιδιάφανα στίγματα στα πέταλά του συμβολίζουν αντίστοιχα το αίμα και τα δάκρυα, του Ιωάννου όταν εκείνος αποκεφαλίστηκε. Ακόμη, αναφέρεται πως πήρε το όνομά του από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ καθώς θεράπευαν μ’ αυτό τις πληγές στις Σταυροφορίες.
Το μεσαίωνα οι Χριστιανοί υιοθέτησαν την παγανιστική πεποίθηση ότι το βάλσαμο απωθούσε τα κακά πνεύματα και το έκαιγαν την παραμονή της γιορτής του Αγ. Ιωάννη για να εξαγνίσουν τον αέρα, να διώξουν τα κακά πνεύματα και να εξασφαλίσουν υγιείς σοδειές.! Το έδιναν επίσης και στους “δαιμονισμένους” καθώς είχαν παρατηρήσει πως το βότανο αυτό καταπραϋνει διάφορα δυσάρεστα συμπτώματα νευρολογικής φύσεως που τα ταύτιζαν με “δαιμόνια”.
Από το βότανο αυτό ονομάστηκε τέλος η ταρίχευση βαλσάμωμα, γιατί με αυτό άλειφαν το σώμα των νεκρών για να αποτρέψουν την έντονη μυρωδιά.
Ενεργά συστατικά: τι μαγικά στοιχεία συνθέτουν αυτό το βοτάνι;….
Φλαβονοειδή όπως: α) κατεχίνες β) επικατεχίνη γ) κερκετίνη δ) ρουτίνη ε) υπεροσίδη
Φλωρογλουκινόλες.. Πτητικά έλαια… Ρητίνες… Ξανθόλες… Υπερικίνες… Ψευδο-υπερικίνες… hyperforin… Φαινολικά οξέα… Αιθέρια έλαια… Λουτεολίνη… Διαπιγενίνη… Ανθρακινόνες… Καρβοξυλικά οξέα… Κουμαρίνη.. Καροτενοειδή…
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
αντικαταθλιπτικές… νευροπροστατευτικές… αντιεπιληπτικές… αντισπασμωδικές… καταπραϋντικές… διεγείρει την κυκλοφορία της χολής… διουρητικές… ηρεμιστικές… παυσίπονες… αντιϊικές… αποχρεμπτικές… εμμηναγωγές… αντιφλογιστικές… αιμοστατικές… επουλωτικό των πληγών και των ελκών… αντισηπτικές… αντιμικροβιακές… στυπτικές… σπασμολυτικές… ισχυρές αντινεοπλασματικές αντιφλεγμονώδεις… αντιοξειδωτικές… αντιαγγειογενετικές…
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Η πιο γνωστή παρενέργεια του βαλσαμόχορτου είναι η φωτοτοξικότητά του…
Δεν πρέπει να λαμβάνεται ποτέ με…
βαλεριάνα…δαχτυλίτιδα…πικροδάφνη…αντιπηκτικά… κυτταροστατικά…
Πρέπει να αποφεύγεται σε άτομα…
με έλλειψη σιδήρου… που έχουν αλλεργία στο συγκεκριμένο βότανο…

στην πορεία των χρόνων η λέξη “βάλσαμο” αποκτά την έννοια της ανακούφισης από κάθε πόνο…

Βερμπένα (Verbena)

Η βερβένα γνωστή και ως ιεροβοτάνι, σπληνόχορτο, σταυροβότανο, σταυρόχορτο, γοργογιάννη, σπυρόχορτο (Αγγλικά: Simpler’s Joy, Holy Herb, mosquito plant, wild hyssop, Blue Vervain, tears of Isis) είναι γένος φυτών που περιλαμβάνει 250 είδη μεταξύ των οποίων είναι η Vervena officinalis (Βερβένα η φαρμακευτική) η οποία διαθέτει φαρμακευτικές ιδιότητες και ανήκει στην οικογένεια των Βερβεριδοειδών (Verbenaceae).
Ιστορικά στοιχεία: Είναι από τα ιερότερα βότανα των Δρυΐδων και ονομαζόταν και «hiera botane» (ιερό βότανο) από τους Ρωμαίους, που το χρησιμοποιούσαν για να εξαγνίσουν σπίτια και ναούς. Ο Διοσκουρίδης την ονόμαζε «Περιστερεώνα όρθιον». Ήταν ακόμα δημοφιλές για τη σχέση του με τη μαγεία και τις τελετές στον 17ο αιώνα. Μύθοι λένε ότι χρησιμοποιήθηκε στις πληγές του Χριστού μόλις τον κατέβασαν από το σταυρό, γι’ αυτό και το όνομα «ιερό φυτό». Στην Κίνα, το φυτό είναι γνωστό ως «ma bian cao», και τα επίγεια τμήματα χρησιμοποιούνται κυρίως κατά του πυρετού στην ελονοσία και τη γρίπη.
Χαρακτηριστικά: Είναι πολυετής πόα με όρθιο βλαστό και έρπουσα ανάπτυξη που μπορεί να φτάσει το 1m. Τα φύλλα του βγαίνουν αντίθετα, φτερωτά, οδοντωτά ενώ τα άνθη της είναι μικρά γαλάζια ή μοβ και βγαίνουν σαν στάχυ στη κορυφή των βλαστών, τα οποία διαθέτουν 5 πέταλα διαταγμένα σε δύο χείλη.
Θεραπευτικές ιδιότητες: Είναι βότανο που ενισχύει το νευρικό σύστημα και ταυτόχρονα χαλαρώνει από την ένταση και το στρες. Χρησιμοποιείται στην κατάθλιψη, τη μελαγχολία, σε περιπτώσεις υστερίας και κρίσεων αλλά και κατά της αϋπνίας. Σαν εφιδρωτικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα πρώτα στάδια ενός πυρετού. Σαν ηπατικό έχει διαπιστωθεί ότι βοηθά στις περιπτώσεις φλεγμονής της χοληδόχου κύστης και ίκτερου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πλύσεις του στόματος, κατά της τερηδόνας και των παθήσεων των ούλων. Στην κινέζικη ιατρική το ιεροβοτάνι χρησιμοποιείται για την ελονοσία, προβλήματα εμμήνων, γρίπη, πυρετό, ουλίτιδα, καλόγερους και ουρικές διαταραχές. Πειράματα αποδεικνύουν την επιστημονική βάση για την παραδοσιακή χρήση του φυτού για την αύξηση του μητρικού γάλακτος Τα αποξηραμένα φύλλα του βοτάνου χρησιμοποιούνται ως μαλακτικά για το στομάχι και βελτιώνουν την κατάσταση της επιδερμίδας.
Ενεργά συστατικά: Το βότανο περιέχει πικρά γλυκοσίδια που ονομάζονται βερβεναλίνη και βερβενίνη, αιθέριο έλαιο, γλύσχρασμα και τανίνη, βλέννα και μία πικρή ουσία.

Silybum marianum, (Compositae), Milk thistle, Σίλυβο, Κουφάγκαθο, Αγκάβατο, το αγκάθι της Μαρίας.

Παρόλο που σαν γαϊδουράγκαθο περιγράφονται δεκάδες φυτά της οικογένειας των Συνθέτων, τα πιο ενδιαφέροντα είναι ο Cnicus benedictus, με μαλακά και λίγο αγκαθωτά φύλλα και κίτρινο λουλούδι και το Σίλυβο, με αγκάθια που τσιμπάνε πολύ και λουλούδια κοκκινωπά ή λευκά. Τα τόσο “ταπεινά” αυτά αγκάθια, είναι από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα κρυμμένων θησαυρών στον κόσμο των φαρμακευτικών φυτών.
Ιστορικά Στοιχεία: Το γαϊδουράκαθο οφείλει την ονομασία του “σίλυβο της Παναγίας” σε ένα μύθο: Κατά τη φυγή προς την Αίγυπτο, η Παναγία αναζήτησε έναν ήσυχο τόπο για να θηλάσει. Το σίλυβο το παρατήρησε και σχημάτισε με τα φύλλα του μία προστατευτική στέγη επάνω από την μητέρα και το βρέφος. Μερικές σταγόνες γάλα έπεσαν επάνω στα φύλλα του και από τότε το βότανο του σίλυβου έχει λευκές κηλίδες και λωρίδες. Η βοτανική του ονομασία Silybum προέρχεται από το ελληνικό ”σίλυβο” (θύσανος). Σε μερικά βοτανολόγια υπάρχει ακόμα η απαρχαιωμένη περιγραφή “Carduus marianus”. Ο Διοσκουρίδης συνιστά το μέγα κενταύριον, ή σίλυβον για την επούλωση των πληγών.Το φυτό καλλιεργείται για θεραπευτικούς σκοπούς από την εποχή του Μεσαίωνα. Ο Παράκλεσος το συνιστά “εναντίον του εσωτερικού τρυπήματος”. Η σημερινή χρήση για τη θεραπεία των ηπατοπαθειών οφείλεται στο γιατρό Johann Gottfried Rademacher(1772-1850).
Θεραπευτικές ιδιότητες: Τα κεφάλια από τα άνθη του τρώγονταν βραστά την άνοιξη πριν ανθίσουν όπως οι αγκινάρες και βοηθούσαν στη τόνωση του οργανισμού, το καθάρισμα του αίματος, την αποτοξίνωση του οργανισμού, αλλά και στην αύξηση της παραγωγής γάλακτος των γυναικών. Ακόμα χρησιμοποιούταν και για όλες τις ασθένειες της μελαγχολίας.
Στη σύγχρονη βοτανοθεραπευτική, το γαϊδουράγκαθο είναι το κύριο γιατρικό που χρησιμοποιείται στην προστασία του συκωτιού από λοιμώξεις, κατανάλωση αλκοόλ ή χημειοθεραπείες. Μπορεί να βοηθήσει στο να περιοριστούν οι βλάβες στο συκώτι αλλά και στην ανανέωση των κυττάρων του. Χρησιμοποιείται ακόμα στη θεραπεία της ηπατίτιδας, του ίκτερου και της κίρρωσης του ήπατος.
Χορηγείται σε όλα τα προβλήματα της χοληδόχου κύστης καθώς αυξάνει την έκκριση και την ροή της χολής από το ήπαρ και της χοληδόχου κύστης.
Είναι αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από μύκητες του γένους Amanita καθώς και από άλλες τοξίνες του περιβάλλοντος.
Χρησιμοποιείτε ακόμα σαν δυναμωτικό του εγκεφάλου και της μνήμης, σαν καταπραϋντικό στη καταρροή και στη πλευρίτιδα, αλλά και στη ψωρίαση.
Πρόσφατα ανακαλύφθηκε η αντικαρκινική, η νευροπροστατευτική αλλά και η καρδιοπροστατευτική του δράση λόγω της μείωση της χοληστερόλης που προκαλεί.
Θεωρείται επίσης καλό αιμοστατικό για ρινορραγία, βαριά έμμηνα και πληγές. Το γαϊδουράγκαθο αυξάνει την ροή του γάλακτος (γαλακταγωγό) και είναι απόλυτα ασφαλές να το χρησιμοποιήσουν οι μητέρες που θηλάζουν.
Ενεργά συστατικά: Σιλυμαρίνη, τυραμίνη, ισταμίμη, κινικίνη, φλαβονικά γλυκοσίδια, άλατα νιτρικού οξέος, νιτρικό κάλιο και αιθέριο έλαιο.

Το όνομα αυτό αναφέρεται στο γνωστό μας δεντρολίβανο, του οποίου η επιστημονική
ονομασία είναι Rosmarinus officinalis.

Η λέξη είναι σύνθετη, από τις λέξεις ros (δροσιά) και marinus (θαλάσσιος), γιατί
πιστευόταν ότι το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς πότισμα, αρκούμενο μόνο στην υγρασία που έρχεται από τη θάλασσα.
Το δεντρολίβανο λέγεται ότι είναι το δεύτερο βότανο μετά τη δάφνη που πήραν οι πρωτόπλαστοι μαζί τους όταν εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο.
Ο μύθος αναφέρει πως η Παναγία άφησε το μανδύα της πάνω στο θάμνο και μέχρι το επόμενο πρωί, τα λουλούδια του θάμνου είχαν γίνει μπλε. Έτσι και πήρε το όνομά του σαν rose of Mary.
Το δεντρολίβανο χρησιμοποιείται συστηματικά από το 500 π.Χ. Σύμφωνα με το μύθο η Αφροδίτη καλύφθηκε με δεντρολίβανο μετά την ανάδυσή της από τη θάλασσα. Στην αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν σε διάφορες θρησκευτικές τελετές και γιορτές, σε στολισμούς κτηρίων, ναών και ως καύσιμο για θυμίαμα. Ήταν αναγνωρισμένο σαν βότανο που είχε την ικανότητα να βελτιώνει το μυαλό και την μνήμη για αυτό και συχνά φορούσαν στεφάνια του σε εξεταζόμενους μαθητές
Στην Ουγγαρία, στα τέλη του 14ου αιώνα παρασκευάστηκε το “Νερό της Ουγγαρίας”, το πρώτο άρωμα με βάση το αλκοόλ, ως ελιξίριο νεότητας για την βασίλισσα της Ουγγαρίας Ελισάβετ, η οποία έπασχε από ρευματισμούς και αρθρίτιδα. Οι παλαιότερες συνταγές κάνουν λόγο για απόσταγμα δεντρολίβανου, ενδεχομένως θυμαριού και μπράντι.
Σύμφωνα με ένα σανσόν (γαλλική μουσική τέχνη τραγουδιού) του 1170, ο Σαρακηνός ιππότης Fierabras (δημιούργημα φαντασίας) και ο πατέρας του Balan, βασιλιάς της Ισπανίας, κατέκτησαν την Ρώμη κι έκλεψαν δύο βαρέλια, που περιείχαν το βάλσαμο που χρησιμοποιήθηκε για το νεκρό σώμα του Ιησού. Αυτό το θαυματουργό βάλσαμο θα θεράπευε όποιον το έπινε. Ο Θερβάντες στο γνωστό λογοτεχνικό του έργο “Δον Κιχώτης” αναφέρει ότι ο Δον Κιχώτης λέει στον Σάντσο Πάντσα πως ξέρει τη συνταγή για το θαυματουργό βάλσαμο. Του λέει ότι τα συστατικά είναι το λάδι, το κρασί, το αλάτι και το δεντρολίβανο.
Στην Ευρώπη και στην Αυστραλία αποτελούσε σύμβολο ενθύμησης και έχει χρησιμοποιηθεί σε τελετές γάμων, σε κηδείες-όσοι πενθούσαν έριχναν στον τάφο του νεκρού λίγο δεντρολίβανο-και σε εκδηλώσεις μνήμης πολέμων. Ο Σαίξπηρ, στον Άμλετ είχε εξάρει τις ευεργετικές ιδιότητες του δεντρολίβανου. Η Οφηλία λέει στον Άμλετ «να το δεντρολίβανο για να με θυμάσαι, σε εκλιπαρώ αγάπη μου θυμήσου». Αλλά και στην ταφή της Ιουλιέτας δεντρολίβανο χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο μνήμης. Στον κόσμο των παραμυθιών τώρα, λέγεται ότι η Ωραία Κοιμωμένη ξύπνησε από το βαθύ της ύπνο όταν ο Πρίγκιπας των ονείρων της χάιδεψε το μάγουλό της με ένα κλωναράκι δεντρολίβανο.
Στη Γαλλία πίστευαν ότι ο άνδρας που δεν του άρεσε το άρωμα του δεντρολίβανου δεν ήταν καλός εραστής. Η αυτοκράτειρα Ζοζεφίνα λέγεται ότι ζητούσε από τον Ναπολέοντα να πλένεται με νερό αρωματισμένο με δεντρολίβανο πριν πάει στην κρεβατοκάμαρά της. Αυτό ίσως εξηγεί και την εμμονή του Ναπολέοντα με το δεντρολίβανο, που ήταν το αγαπημένο του άρωμα.
Στο Μεσαίωνα, το δεντρολίβανο συνδέθηκε με τις γαμήλιες τελετές. Η νύφη φορούσε στο κεφάλι της ένα στεφάνι από δεντρολίβανο και ο γαμπρός με τους καλεσμένους έβαζαν ένα κλωναράκι. Τα νιόπαντρα ζευγάρια φύτευαν ένα κλαδί δεντρολίβανο την ημέρα του γάμου τους. Αν το κλαδί αναπτυσσόταν, το θεωρούσαν καλό οιωνό. Το χρησιμοποιούσαν επίσης και ως βότανο μαντικής. Οι γυναίκες φύτευαν σε μια γλάστρα πολλά βότανα και τα ονομάτιζαν με τα ονόματα διάφορων πιθανών εραστών. Μάντευαν ποιος θα ήταν βλέποντας ποιο φυτό θα αναπτυσσόταν γρηγορότερα. Έβαζαν ένα κλωναράκι κάτω από το μαξιλάρι τους για να διώχνουν τους εφιάλτες και έξω από το σπίτι τους για να διώχνουν τις μάγισσες. Την παραμονή των Χριστουγέννων υπήρχε ένα έθιμο, σύμφωνα με το οποίο σκόρπιζαν δεντρολίβανο στο πάτωμα και καθώς το πατούσαν η μυρωδιά του απλωνόταν στον αέρα. Πίστευαν ότι όσοι έπαιρναν λίγη από τη μυρωδιά του θα είχαν υγεία και ευτυχία, τον νέο χρόνο.
Κατά τη διάρκεια της μεγάλης πανούκλας του Λονδίνου (1665-1666), ενός λοιμού από τον οποίο πέθαναν 100.000 άνθρωποι, κουβαλούσαν μαζί τους, σε τσάντες, στα μαντήλια τους, ακόμα και στις λαβές των μπαστουνιών τους, δεντρολίβανο και το εισέπνεαν προκειμένου να προστατευθούν. Υποστηρίζεται ότι το δεντρολίβανο όταν καίγεται εκλύει αναθυμιάσεις που καθαρίζουν την ατμόσφαιρα. Είναι ένα από τα παλαιότερα θυμιάματα. Έχει χρησιμοποιηθεί εδώ και αιώνες για τον καθαρισμό του αέρα σε θαλάμους με άρρωστους ανθρώπους, κυρίως σε νοσοκομεία της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, για να σκοτώνουν τα μικρόβια. Το έκαιγαν ακόμα και σε δικαστήρια, σε εκκλησίες και σε άλλους δημόσιους χώρους, για τις αντισηπτικές του ιδιότητες. . Ήταν ακόμα συστατικό του ξιδιού των τεσσάρων κλεφτών, ένα ξίδι με βότανα που πιστευόταν ότι έδιωχνε την πανούκλα.
Χαρακτηριστικά: Κατεξοχήν μεσογειακό βότανο που σχηματίζει πολυετείς αειθαλείς θάμνους που φθάνουν μέχρι το 1,5 μέτρο ύψος. Τα φύλλα του είναι βελονοειδή στενά σκουροπράσινα και τα άνθη του μικρά ελαφρώς γαλάζια-μωβ.
Οι βλαστοί έχουν ένα ευχάριστο άρωμα που μοιάζει με αυτό του τσαγιού και η γεύση τους είναι ελαφρώς πικρή και λίγο καυτερή.
Θεραπευτικές Ιδιότητες και Ενδείξεις: Γνωστή η αντιμικροβιακή και η έντονη αντιφλεγμονώδη δράσης του. Ενώ πρόσφατες μελέτες αναφέρουν και αντικαρκινική δράση. Παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως αντισπασμωδικό, αντιασθματικό, κατά της αϋπνίας, της ζαλάδας, της γρίπης, της τριχόπτωσης, των ρευματισμών και της αναιμίας. Είναι εξαιρετικό τονωτικό καθώς βοηθάει στην υπερκόπωση και στην αδυναμία ενώ φαίνεται να διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος προς τον εγκέφαλο βελτιώνοντας έτσι τη συγκέντρωση και τη μνήμη. Είναι χρήσιμο για τους νευρικούς πονοκεφάλους και τις ημικρανίες. Ανεβάζει τη διάθεση και είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις κατάθλιψης.
Προστατεύει τον εγκέφαλο από τα εγκεφαλικά και τη νευροεκφύλιση. Διεγείρει τη σύνθεση του κύριου νευρικού αυξητικού παράγοντα, του NGF (Nerve Growth Factor), ένας παράγοντας που βοηθά στην αντιμετώπιση της βλάβης και του θανάτου των κυττάρων στη νόσο Alzheimer, ενώ έχει επίσης σχετιστεί με τη νόσο του Parkinson.
Ενεργά συστατικά: Το βότανο αυτό περιέχει πολλές φαρμακευτικές ουσίες όπως το καρνοσικό και το ροσμαρινικό οξύ, καρνισόλη και ροσμανόλη καθώς επίσης και πολλά αντιοξειδωτικά. . Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνη Β6
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Η κατανάλωσή του θα πρέπει να γίνεται με μέτρο καθώς σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση ενώ δε συνίσταται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.

“Πάρε μια βέργα λυγαριά μια ρίζα δεντρολίβανο
και γίνε φεγγαροδροσιά να πέσεις τα μεσάνυχτα στη διψασμένη αυλή σου” Νίκος Γκάτσος

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι VERATRUM.

Ο ελλέβορος, γνωστός και ως Ρόδο των Χριστουγέννων, δίνει μια παραμυθένια νότα στον κοιμώμενο κήπο. Καθώς στις χαμηλές θερμοκρασίες βρίσκεται στο στοιχείο του, ο ελλέβορος ανθίζει από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο προσθέτοντας μια ευχάριστη νότα στο λευκό τοπίο του κήπου. Γνωστό φυτό από την αρχαιότητα που χρησιμοποιείτο ως θεραπευτικό βότανο της τρέλας. Οι αρχαίοι Έλληνες, όταν έβλεπαν κάποιον ατίθασο και νευρικό άνθρωπο, χρησιμοποιούσαν την παροιμιώδη έκφραση «ελλεοβόρου δείται», δηλαδή πρέπει να πάρει ελλεόβορο (σκάρφη), διότι έχει ανάγκη ηρεμίας και ύπνου. Οι αρχαίοι ρήτορες έτρωγαν μικρές ποσότητες του φυτού για την τόνωση της μνήμης τους κατά την διάρκεια της ομιλίας τους, εξ ου και η έκφραση «ελλεβορίζειν».
Ό μάντης Μελάμπους, Ιερέας του Απόλλωνα, ήταν επιφορτισμένος με την παρακολούθηση των γυναικών στις διονυσιακές γιορτές. Όταν οι γυναίκες το παράκαναν με το κρασί, τους έδινε γάλα από κατσίκι πού είχε φάει ελλέβορο γιατί το φυτό αυτό είχε την ιδιότητα να ξεμεθάει. Η γνωστή φράση που χρησιμοποιούμε για κάποιον ο οποίος έφαγε υπερβολικά «έφαγε τον αγλέουρα» βασίζεται στο γεγονός ότι ο αγλέουρας (παραφθορά τού αρχαιοελληνικού «ελλέβορος» (ελλέβορος => ελλέβορας => αλλέβουρας => αλλέουρας => αγλέουρας), είναι υπερβολικά πικρός κι ότι η ανώτατη υπερβολή στο φαγητό είναι να φας και τον αγλέουρα ή ότι κάποιος μετά από πολύ φαγητό έφαγε αγλέουρα για να προκαλέσει έμετο.

Ο Πλίνιος γράφει ότι ο Μελάμπους, που έζησε περί το 1400 πΧ., χρησιμοποιούσε τα φυτά για να εξαγνίσει τη μανία. Θεράπευσε τις κόρες του βασιλιά του Άργους Πρώτου από την μανία τους να θεωρούν τους εαυτούς τους μοσχίδες. Το βότανο το χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα ως δηλητήριο με το οποίο θανάτωναν τους εγκληματίες. Επίσης άλειφαν με αυτό τις μύτες των βελών. Το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο κατά της χολέρας. Σύμφωνα με ερευνητές είναι πολύ πιθανό ο Μέγα Αλέξανδρος να δηλητηριάστηκε από το γνωστό στην αρχαιότητα φυτό ελλέβορος. Σύμφωνα με το «βασιλικό ημερολόγιο» το οποίο διατηρούσε η αυλή του και τις περιγραφές του ιστορικού Διοδώρου όπου αναφέρονται τα συμπτώματα, ο μέγας στρατηλάτης, εμφάνισε σταδιακά αυξανόμενο πυρετό και πέθανε έπειτα από δώδεκα ημέρες αφού προηγουμένως του ήταν αδύνατον να περπατήσει και να μιλήσει. Μέχρι και τον 19ο αιώνα ο ελλέβορος χρησιμοποιούνταν στα ψυχιατρεία για τη θεραπεία της τρέλας, μανίας της μελαγχολίας, της υποχονδρίας, ακόμη και της επιληψίας. Τον χρησιμοποιούσαν επίσης κατά της υδρωπικίας και σε χρόνια χρόνια δερματικά νοσήματα. Στη λαϊκή θεραπευτική χρησιμοποιείται ως παυσίπονο για τη θεραπεία της οδονταλγίας.
Σε άλλες χώρες χρησιμοποιούνταν παλιά τα φυτά για να ευλογήσουν τα βοοειδή και να κρατήσουν μακριά τα κακά πνεύματα ή για τη θεραπεία διαφόρων νόσων των πτηνών.
Επίσης, αργότερα κατά τους πολέμους ενάντια στην πατρίδα μας, όταν ο κατακτητής αποφάσιζε να επιτάξει τα υποζύγια προς διευκόλυνσή του, μόνο ένα πολύ μικρό κομματάκι φύλλου σκάρφης περίπου 1εκ χρειαζόταν για να κουτσάνει το ζώο για ένα εικοσιτετράωρο, όσο δηλαδή χρειαζόταν για να το απορρίψει ο εχθρός. Τα ζώα δεν τρώνε τη σκάρφη, επειδή η εμπεριεχόμενή της ουσία ελλεβορίνη είναι δηλητηριώδης. Λόγω αυτής της θανατηφόρας ιδιότητάς της, οι μνησίκακοι χωρικοί της παλαιάς εποχής “σκάρφιζαν” (δηλητηρίαζαν} με τη ρίζα και το απόσταγμα του εν λόγω φυτού τα αιγοπρόβατα και τα οπωροφόρα δέντρα των εχθρών τους. Συγκεκριμένα, ράντιζαν με χυμό σκάρφης τις ανάλογες ζωοτροφές και τοποθετούσαν μέσα σε σχισμές των «μισητών» δέντρων ρίζες σκάρφης, που τα ξήραιναν αμέσως

Η σκάρφη μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα χρησιμοποιούταν ως τοπικό επίθεμα για την αποτροπή των ανεπιθύμητων κυήσεων, δηλαδή για τεχνητές αποβολές. Οι ρίζες της επίσης χρησιμοποιούνταν σε πολύ ισχυρούς πονόδοντους.
Χαρακτηριστικά: Φυτό ποώδες πολυετές, με βραχύ και ισχυρό μαύρο ρίζωμα. Φύλλα σύνθετα παλαμοειδή, εμφανιζόμενα ταυτόχρονα ή λίγο μετά τους ανθοφόρους βλαστούς. Βλαστοί με ύψος 15-40 εκατοστά. Άνθη 2-5, μεγάλα, κωδωνοειδή.. Καρπός σωροκάρπιο από 3-6 θυλάκους. Ανθοφορεί από το Φεβρουάριο έως το Μάιο. Ιδιαίτερα ανθεκτικό φυτό. Ανθίζει ακόμα και κάτω από το χιόνι.
Ενεργά συστατικά: Η σκάρφη διαθέτει την ουσία ελλεβορίνη και δύο κύρια αλκαλοειδή πολύ τοξικά, τη βερατρίνη Α και Β. Το ρίζωμα του φυτού και ιδιαίτερα τα ριζίδια και τα εξωτερικά στρώματα της ρίζας περιέχουν 1,6% από αυτές τις ουσίες. Το φυτό περιέχει ακόμη πολλά αλκαλοειδή, όπως γερμερίνη, ζερβίνη, ζερβικό οξύ, ψευτοζερβίνη, βερατροσίνη, ένα γλυκοσίδιο (βερατραμαρίνη), άμυλο και γόμα.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις: Καταπραϋντικές και θεραπευτικές ιδιότητες και γι’ αυτό χρησιμοποιείται από την επίσημη φαρμακολογία και ιατρική. Χρησιμοποιείται κύρια για την απομόνωση των αλκαλοειδών (κυρίως της προβερατρίνης Α και Β) που χρησιμοποιούνται στις βαριές περιπτώσεις υπέρτασης. Το χρησιμοποιούν εναντίον της μυασθένειας και της προοδευτικής μυϊκής δυστροφίας. Χρησιμοποιείται ως παυσίπονο των δοντιών ως ανθελμινθικό και κατά των εξωτερικών παρασίτων (ψείρες). Είναι ισχυρό καθαρτικό.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Τα αλκαλοειδή που περιέχει το φυτό το κάνουν δριμύ ναρκωτικό και πολύ ισχυρό δηλητήριο. Η χρήση σε πονόδοντο μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες, γιατί στη συνέχεια το δόντι στο οποίο είχε τοποθετηθεί σκάρφη, έπεφτε. Σε μεγάλη δόση ο ελλέβορος προκαλεί έμετο, διάρροια, πόνους στα πεπτικά όργανα, παράλυση και τελικά τον θάνατο.

“ Άψινθος, δάτουρα, και υποκύαμος, ακόνιτον, ελλέβορος, και κώνειον – ολ’ αι πικρίαι και τα δηλητήρια -τα
φύλλα των και τ’ άνθη τα φρικτά θα δώσουν δια να γίνουν αι μεγάλαι ανθοδέσμαι που θα τεθούν επί του
φαεινού βωμού –α, του λαμπρού βωμού εκ λίθου Μαλαχίτου – του Πάθους του φρικτού και του
περικαλλούς.’’

‘Ανθοδέσμαι’ Κ. Καβάφης

Ζιγγίβερις (πιπερόριζα) ή τζίντζερ , η ρίζα από τον κήπο της Εδέμ

Η Ζιγγίβερις η φαρμακευτική (zingiber officinale) η πιπερόριζα η ginger ανήκει στην οικογένεια των ζιγγιβεροειδών όπως και το κάρδαμο, ο κουρκουμάς, το galangal (το Σιαμέζικο ginger ) κ.α.
Η ονομασία της ρίζας προέρχεται είτε από την γλώσσα των Ταμίλ όπου ονομάζεται ιντζι βερ.(ιντζι = ρίζα, βερ = σώμα) η απο την Σανσκριτική srngaveram – singabera ( srngam = κέρατο vera = σώμα) ονομασίες που σχετίζονται με το σχήμα της.
Σήμερα καλλιεργείται στην Ινδία (παράγει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής), Κίνα, Νεπάλ, Ταϋλάνδη, Νιγηρία, Καμερούν, Τζαμάϊκα (ποιοτικά καλύτερο) κ.α. Η απαράμιλλη θεραπευτική κληρονομιά της πιπερόριζας έχει καταγραφεί και αξιοποιηθεί σε Ανατολή και Δύση, τα τελευταία 3000 χρόνια τουλάχιστον.
Η πιπερόριζα έφτασε στην Δύση μέσω της Ελλάδας, όπου την έφεραν οι επιζήσαντες στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, επιστρέφοντας στην πατρίδα μετά το πέρας των μεγάλων εκστρατειών.
Τα Παραδοσιακά θεραπευτικά συστήματα της Κίνας, του Βιετνάμ και της Ινδίας θεωρούσαν το ginger, ίαμα- δώρο από τους Θεούς. Αναφέρεται ήδη το 1000 π.Χ. στα Κλασσικά Κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα ως φυτικό φάρμακο. Η κινέζικη φαρμακοποιία θεωρούσε οτι η καθημερινή χρήση της φρέσκιας ρίζας, έφερνε το άτομο σε επαφή με τις πνευματικές του δυνατότητες. Κινέζοι ναυτικοί ,τον 5ο μ.χ. αιώνα, σε μεγάλα ταξίδια, μασουλούσαν πιπερόριζα αξιοποιώντας τη Βιταμίνη C της ρίζας. Στο Κοράνι αναφέρεται σαν ρόφημα των πιο ιερών ουράνιων πνευμάτων και συμπεριλαμβάνεται στο μενού του Παραδείσου. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι και Ρωμαίοι έτρωγαν ψωμί ζυμωμένο με τριμμένη πιπερόριζα. Τον 1ο μ.Χ. η βασίλισσα Κλεοπάτρα προσέφερε στο Ρωμαίο στρατηγό Μάρκο Αντώνιο ρόφημα με φλούδες και καρπούς μοσχοκάρυδου βρασμένα με πιπερόριζα, μάλλον σαν αφροδισιακό παρά σαν φάρμακο.Ο Διοσκουρίδης στο “Περί Ύλης Ιατρικής” το 77μ.χ. τη συνιστά τόσο ως ισχυρό αφροδισιακό όσο και για ενίσχυση του πεπτικού συστήματος λόγω της τονωτικής και θερμαντικής της δράσης. Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία , η αριστοκρατία, μετά το συμπόσιο, μασούσε η έπινε πιπερόριζα για να βοηθηθεί η πέψη του λουκούλειου γεύματος. Στον Μεσαίωνα, σε επιδημία πανώλης στη Πάδοβα, οι κάτοικοι μασούλαγαν ginger και έπιναν μαζί ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (18ος αιώνας) η πιπερόριζα ήταν συστατικό της διατροφής του στρατού.
Τον 13ο και 14ο μ.Χ.αιώνα, η πιπερόριζα ήταν μαζί με το πιπέρι τα πλέον διαδεδομένα μπαχαρικά στην Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι το λάτρεψαν και πίστευαν ότι προήλθε από τον κήπο της Εδέμ. Είχε υψηλή αγοραστική αξία καθώς παλαιά Κινέζικα αρχεία καταγράφουν τον υλικό πλούτο που συνδέεται με την καλλιέργεια του Sheng Jiang. Αργότερα, στην Ευρώπη , τον 14ο αιώνα, 1 λίβρα πιπερόριζας (450 γρ.) άξιζε όσο ένα πρόβατο, ενώ τον 16ο αιώνα ανταλλάχθηκαν 300 σκλάβοι για ενα φορτίο της εξωτικής ρίζας και ζάχαρης από την Ισπανιόλα (Αϊτή).
Εκείνη την περίοδο συνηθιζόταν το σιρόπι με πιπερόριζα, οι Βρετανοί πρόσθεταν την δραστική ρίζα στη μπύρα και στην Ελβετία το τμήμα της αγοράς όπου οι έμποροι πουλούσαν τα μπαχαρικά, ονομαζόταν ”το σοκάκι της πιπερόριζας.

Χαρακτηριστικά:
Πολυετές φυτό με κονδυλώδες ρίζωμα, που προτιμά κλίμα υγρό και ζεστό, μπορεί να φθάσει σε ύψος έως 2 μέτρα και θυμίζει καλάμι. Τα άνθη του αρχικά είναι κωνοειδή (σαν κουκουνάρι) και αργότερα ανθίζουν (σαν γλαδιόλα) σε διάφορα χρώματα και αξιοποιούνται στην ανθοκομία και την κηπουρική.
Το πολύτιμο τμήμα του φυτού είναι το λεπτόφλουδο ρίζωμα με μπέζ, γκρί η καφέ χρώμα και ξυλώδες αχνοκίτρινο εσωτερικό. Συλλέγεται μόλις ο μίσχος του φυτού μαραθεί αλλά αμέσως πλένεται και τρίβεται η ζεματίζεται για να αποφευχθεί η βλάστηση.
Ενεργά συστατικά:
Η μυρωδιά, η γεύση και οι δράσεις της πιπερόριζας είναι χαρακτηριστικά που οφείλονται στην ελαιορητίνη του ριζώματος. Περιέχει βιοενεργά συστατικά όπως πτητικά έλαια (ζιγκιμπερόνη,καμφίνη κ.α.), καυστικές ουσίες (τζιντζερόνη,τζιντζερόλη κ.α.),φαινολικές ενώσεις.
Περιέχει επίσης βιταμίνες, Ω3 λιπαρά οξέα, πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
Θρεπτική αξία ανά 100 γρ. Πιπερόριζας:
Νερό 80%. Ενέργεια: 80 kcal Λιπαρά: 0,4 γρ. Yδατάνθρακες: 18 γρ. Φυτικές ίνες: 2 γρ. Πρωτεΐνες: 2 γρ.
Bιταμίνη C 5 mg Φυλλικό οξύ 11 μg Xαλκός 2 mg Nάτριο 13 mg. Kάλιο 415 mg. Φώσφορος 34 mg. Mαγνήσιο 43 mg Aσβέστιο 16 mg.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις:
Έχει δράση αντιοξειδωτική, ανοσορρυθμιστική, αντικαρκινική, καρδιοπροστατευτική, αντιφλεγμονώδη, επουλωτική, αποχρεμπτική, αντιπυρετική, αντιμικροβιακή. Μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης και ρυθμίζει την κυκλοφορία των σακχάρων στο αίμα. Είχε μεγάλη αξία ως “πνευματικό” ποτό, αφροδισιακό, χωνευτικό, δυναμωτικό κ.α.
Βελτιώνει την πέψη, καταπολεμά τη ναυτία, την πρωινή αδιαθεσία των εγγύων, και γλυκαίνει, τον πόνο στου στομάχου, τους πόνους των αρθώσεων, τον πονόδοντο, την ημικρανία, τις κράμπες της περιόδου.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ (ΠΚΙ)
Για την ΠΚΙ η πιπερόριζα έχει χαρακτήρα θερμό yang διεγερτικό και δριμύ, με ανοδική ένεργειακή τάση και κίνηση εξωτερίκευσης. Ξυπνάει την ενέργεια yang του οργανισμού, τονώνει το yang των Νεφρών, ανυψώνει και θερμαίνει το βυθισμένο qi των Πνευμόνων και ενδυναμώνει το Wei qi (προστατευτικό qi).
Η δυτική οπτική και ανάλυση των τροφών σχετίζεται με τη χημεία και τα θρεπτικά συστατικά της κάθε τροφής. Η ανατολική αντίληψη σχετιζεται περισσότερο με την αλχημεία που συντελείται στο σώμα μετά την πέψη της κάθε τροφής (συμπεριλαμβάνονται τα βότανα και τα ποτά). Η λεπτή ουσία, η ενέργεια, το qi της τροφής έχει κινήσεις (π.χ. ανοδική, καθοδική) και δράσεις (π.χ.θερμαντική, δροσιστική) που καθορίζουν το αποτέλεσμα της αλχημικής αντίδρασης
Η δράση της πιπερόριζας οφείλεται στην θερμαντική , τονωτική και πικάντικη ποιότητα της . Η ποιότητα αυτή προσφέρει δύναμη και θέρμη στον άνθρωπο, λειτουργεί ως καύσιμο στην εσωτερική φωτιά της ζωής.
Eίναι αρωγός δύναμης, yang ενέργειας, ρυθμιστικός παράγοντας που επιδρά σε όλα τα συστήματα κατάλληλο γιά άτομα εξασθενημένα, νωθρά και άτονα, καταπονημένα, βαθειά θλιμμένα, παραιτημένα κ.α.
Η ποιότητα αυτή επιδρά στην λειτουργία της καρδιάς και όλου του κυκλοφορικού συστήματος. Αυξάνει το αίσθημα της ζέστης και της ευεξίας. Αποκαθιστά τη ζωτικότητα και την καλή φυσική κατάσταση όλου του οργανισμού και των επι μέρους συστημάτων (πεπτικό,ορμονικό κ.α.).
Στη ΠΚΙ η ξηρή ρίζα χρησιμοποείται για την καταπολέμηση κρύας ενέργειας η οποία έχει απλωθεί στο εσωτερικό του σώματος (από εξωγενείς η ενδογενείς παράγοντες), θερμαίνει τις ενεργειακές οδούς, το εσωτερικό του σώματος, τα όργανα, τα κρύα άκρα, εκδιώκει το κρύο και ενδυναμώνει το yang του οργανισμού που έχει καταπονηθεί από το κρύο. Θερμαίνει τους πνεύμονες. Η φρέσκια ρίζα χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της ξηρασίας (εσωτερικά) ρευστοποιεί το φλέγμα, έχει παυσίπονη, αποτοξινωτική, αποχρεμπτική και αφροδισιακή δράση. Προστίθεται σε φάρμακα με πολύ άσχημη γεύση διότι την επικαλύπτει.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Όποιος πάσχει από πέτρα στη χολή θα πρέπει να απέχει από την κατανάλωση της ρίζας, ώστε να αποφευχθεί ο ερεθισμός στη χοληδόχο κύστη. Για τις εγκυμονούσες συνιστάται να μην καταναλώνουν τη ρίζα, καθώς η Πιπερόριζα θα μπορούσε να πυροδοτήσει την έναρξη του τοκετού.

‘…Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη…
Εκεί ρόδια, κυδώνια θεοί μελαχροινοί, θείοι κ’ εξάδελφοι
το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια.
Και πνοές από τη ρεμματιά ευωδιάζοντας λυγαριά και σχίνο σπάρτο και πιπερόριζα
με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι…’

Οδυσσέας Ελύτης
Άξιον Εστί: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

Ηλίανθος-Ηλιοτρόπιο-Λιοτρόπι-Λιορδόμι-Helianthus anuus

Η ¨τέταρτη αδελφή¨ μετά το καλαμπόκι, τα φασόλια και το κολοκύθι για μια ισορροπημένη γεωργική καλλιέργεια.
Η ελληνική μυθολογία μιλάει για τη νύμφη Κλυτία που ζούσε όλη μέρα στο παλάτι μαζί με τις αδελφές της κι έβγαινε μόνο τα βράδια. Ένα όμως από αυτά τα βράδια ξεχάστηκε στο δάσος και έμεινε ως την ώρα που χάραξε. Τότε είδε τον Απόλλωνα κι αποφάσισε ν’ αφήσει το σκοτάδι και να ζήσει στο φως. Έμεινε 9 μέρες και 9 νύχτες χωρίς φαγητό και νερό μέχρι να έρθει κοντά της, όπως πίστευε, ο Απόλλωνας. Την δέκατη μέρα ρίζωσε στη γη κι μεταμορφώθηκε σε λουλούδι που πάντα περιμένει τον ήλιο…
Οι Αθηναίοι, στις 12 Σκιροφοριώνος (Ιουνίου) γιόρταζαν το θερινό ηλιοτρόπιο.
Τότε ο ιερεύς του Ηλίου με την ιέρεια της Αθηνάς και του Ποσειδώνα πήγαιναν στην Αγορά, κρατώντας πολύχρωμες ομπρέλες (σκίρα) κι από κει τα Σκιροφόρια. Ο ιερέας του Ήλιου <απόγονος του Ερεχθέως> φορούσε μίτρα απαστράπτουσα, κρατούσε Ηλιοτρόπιο και χρυσή ακτινωτή μάσκα υποδυόμενος τον θεό Ήλιο.
Οι Ινδιάνοι λένε ότι ήταν κάποτε ένα μελαχρινό κορίτσι με κίτρινη φορεσιά που αγάπησε πάρα πολύ τον Ήλιο. Κάθε πρωί τον περίμενε να ανατείλει και να την καλημερίσει . Και κάθε πρωί τον παρακαλούσε το ίδιο πράγμα, να έρθει πιο κοντά της. Ο σοφός Ήλιος όμως κάθε μέρα της έδινε την ίδια απάντηση:” Αν σε πλησιάσω περισσότερο, θα καείς” “Ας καώ φτάνει νάρθω μια στιγμή κοντά σου” , του απαντούσε. Κι έτσι ο Ήλιος κάποια μέρα της έκανε το χατίρι. Την πλησίασε για ένα και μοναδικό φιλί που διήρκεσε μόνο λίγα δευτερόλεπτα. Μετά από αυτό η μικρή Ινδιάνα έγινε στάχτη. Επειδή όμως η μάνα Γη όλα τα φροντίζει, από τις στάχτες της φύτρωσε ένα κιτρινόμαυρο λουλούδι που γυρνάει πάντα το κεφάλι του και παρακολουθεί την πορεία του Ήλιου στον ουρανό…
Το ηλιοτρόπιο συμβολίζει τη βαθιά πίστη, το θαυμασμό την ελπίδα και την επιμονή.
Η κίνηση του ηλιοτροπίου οφείλεται σ’ ένα φαινόμενο που λέγεται φωτοτροπισμός. Ο βλαστός του μεγαλώνει με τη βοήθεια του ήλιου για να μπορέσει το άνθος να λάβει όσο περισσότερη ηλιακή ενέργεια μπορεί. Αυτός είναι ο λόγος που αποκαλούνται τα φυτά αυτά και ‘’ζωντανές πυξίδες’’, καθώς τα άνθη τους ‘’κοιτάζουν’’ προς την ανατολή.
Χαρακτηριστικά: Τα ανθύλλια στην ταξιανθία του ηλίανθου είναι συνήθως τοποθετημένα σε σπειροειδές σχήμα, με δεξιόστροφες και αριστερόστροφες έλικες. Γενικά, κάθε ανθύλλιο είναι προσανατολισμένο προς το επόμενο με περίπου τη χρυσή γωνία, δηλαδή σε γωνία 137.5 °. Έτσι, παράγεται ένα μοτίβο διασύνδεσης στις σπείρες, όπου ο αριθμός των αριστερόστροφων προς τις δεξιόστροφες έλικες μας δίνει αριθμούς Fibonacci.
Ενεργά συστατικά: Το άνθος περιέχει ένα φλαβονικό γλυκοσίδιο, την κουρσιμετρίνη, και την ιστιδίνη. Οι σπόροι περιέχουν έλαιο σε ποσοστό 25-40%, πρωτεΐνες, κυτταρίνη, τανίνη, λεκιθίνες, μεθειονίνη, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, κάλιο, φώσφορο, σελήνιο, ψευδάργυρο βιταμίνες A, B, C, Ε, Κ, νιασίνη .
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις: Οι άψητοι σπόροι του φυτού είναι θρεπτικοί, έχουν λίγες θερμίδες και ηρεμούν το νευρικό σύστημα. Προστατεύουν από τον σχηματισμό πέτρας στα νεφρά και τη χολή. Βοηθούν τη λειτουργία του προστάτη και γενικά του πεπτικού, του ουροποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Προλαμβάνουν και ανακουφίζουν από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και βελτιώνουν την όραση. Βοηθούν στην απόχρεμψη, στο βήχα, το κρυολόγημα και τις ασθένειες των βρόγχων. Θεωρούνται ευεργετικοί σε περιπτώσεις βήχα, φαρυγγίτιδας, κρυολογήματος, ενώ ενδέχεται να έχουν ηρεμιστικές ιδιότητες, να βελτιώνουν την όραση και να ελαττώνουν τους πόνους των αρθριτικών χάρη στα λιπαρά οξέα που περιέχουν. Επιπλέον, οι ηλιόσποροι θεωρούνται ωφέλιμοι για αυτούς που υποφέρουν από ουρία, ρευματισμούς και διαβήτη. Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας τους σε ωμέγα-6 και ωμέγα-9 λιπαρά οξέα διαθέτουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες ενώ επίσης καταπολεμούν την αφυδάτωση και διατηρούν την ελαστικότητα της επιδερμίδας,
Το ηλιέλαιο που παράγεται με ψυχρή πίεση, κατεβάζει τη χοληστερίνη και προστατεύει από την αρτηριοσκλήρυνση.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: ΚΑΜΙΑ!!!

…ΤΑ ΝΗΣΙΑ με το μίνιο και με το φούμο, τα νησιά με το σπόνδυλο κάποιανου Δία, τα νησιά με τους έρημους ταρσανάδες τα νησιά με τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια. Στο μελτέμι τα ορτσάροντας με κόντρα-φλόκο.
Στο γαρμπή τ’ αρμενίζοντας πόντζα-λαμπάντα έως όλο το μάκρος τους τ’ αφρισμένα με λιτρίδια μαβιά και με ηλιοτρόπια.
Η Σίφνος, η Αμοργός, η Αλόννησος, η Θάσος, η Iθάκη, η Σαντορίνη, η Κως, η Ίος, η Σίκινος.

Οδυσσέας Ελύτης

Vincent van Gogh Το Δοξαστικόν 1959

Της Φανής Χρονίδου

Καλιά θυμάρι να πατώ στα όρη του Σελίνου
παρά στη γλάστρα να θωρώ την ομορφιά του κρίνου.

Ετυμολογία: το θυμάρι ή θύμος όπως το ονόμαζαν οι αρχαίοι, προέρχεται από τη λέξη «θύω», η οποία αρχικά είχε την σημασία του «βγάζω καπνούς» και αργότερα του «θυσιάζω». Από την ίδια ρίζα προέρχονται και οι λέξεις θυμίαμα και θυμιατίζω, ενώ στενή φαίνεται πως είναι και η σχέση με τον θυμό.
Θυμός στους αρχαίους δεν σημαίνει την οργή, αλλά τη ζωτική δύναμη, τη βούληση, όπως μας επιβεβαιώνουν λέξεις σαν το λιπόθυμος, εύθυμος, πρόθυμος. Για τον Πλάτωνα, ο θυμός αποτελεί ένα από τα τρία μέρη της ψυχής, την κινητήρια δύναμη της ανδρείας.
Υμηττός το βουνό του θυμαριού. Θύμος – θυμέτ – υμέτ – Υμηττός.
Ιστορία-Μυθολογία: Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, το θυμάρι δημιουργήθηκε από τα δάκρυα της ωραίας Ελένης και την παρέμβαση των Ολύμπιων Θεών. Οι αρχαίοι το έκαιγαν στους ναούς για καθαρμό αλλά και ως προσφορά στους Θεούς γιατί πίστευαν ότι οι θεοί του Ολύμπου προτιμούσαν το άρωμα του, ιδιαίτερα δε αφιερωμένο στην Αφροδίτη και στον Άρη!!!! στους θεούς της δύναμης, του θάρρους, της ομορφιάς και του έρωτα αφού κανείς δεν αμφισβητούσε πως προκαλούσε και ενίσχυε τον ερωτικό πόθο την δύναμη και το θάρρος. Οι στρατιώτες έριχναν στο μπάνιο τους θυμάρι για να αποχτήσουν θάρρος και δύναμη, και ο Μέγας Αλέξανδρος έκανε μπάνιο και πλενόταν με αφέψημα θυμαριού. Οι ηλικιωμένοι έπιναν τακτικά έγχυμα από θυμάρι για να διατηρούν τις πνευματικές και σωματικές τους δυνάμεις και για να προστατεύονται από τις αρρώστιες, αρωμάτιζαν με θυμάρι το τυρί και το κρασί τους και λάτρευαν το περίφημο θυμαρίσιο μέλι τους, παρασκεύαζαν δε και ένα δυναμωτικό ποτό σιγοβράζοντας σε κρασί ή σε νερό σύκα και θυμάρι.
Σουμέριοι: πριν από 5.500 χρόνια, πρώτοι το χρησιμοποίησαν ως καρύκευμα και φάρμακο.
Όμηρος: Από την εποχή του αποτελούσε σύμβολο δύναμης και ανδρείας. Φυτό αφιερωμένο στη θεά του έρωτα Αφροδίτη και κανείς δεν αμφισβητούσε πως προκαλεί ή ενισχύει τον πόθο.
Ιπποκράτης: στο σύγγραμμά του «Περί Διαίτης», αναφέρει πως το θυμάρι είναι θερμαντικό, υπακτικό και διουρητικό, αποβάλλει το φλέγμα, ενώ στο «Περί Νούσων» το προτείνει ενάντια στη φθίση του λάρυγγα. Όταν πίνεται με αλάτι και ξίδι, αποβάλλει το φλέγμα από την κοιλιά. Το αφέψημά του με μέλι βοηθά όσους έχουν ορθόπνοια, άσθμα ή ελμινθίαση, διευκολύνει την έμμηνο ρύση και τη γέννα είναι, επίσης, διουρητικό, ενώ ανακατεμένο με μέλι συμβάλλει στην απόχρεμψη.» (“μιγέν δε μέλιτι και εκλειχθέν ευανάγωγα τα εκ θώρακος ποιεί”)
Διοσκουρίδης: ο σπουδαίος αυτός ιατροφιλόσοφος της αρχαιότητας και σπουδαίος φαρμακολόγος στο τρίτο βιβλίο του συγγράμματος του «Περί Ύλης Ιατρικής» -όπου πραγματεύεται “περί ριζών και χυλισμάτων και βοτάνων και σπερμάτων συμφύλων τε και φαρμακωδών επελευσόμεθα” -αναφερόμενος στο θυμάρι λέει: θυμάρι:το ξέρουν όλοι.
Είναι μικρός θάμνος με την μορφή φρύγανου,καλυμμένος από στενά και πολλά φύλλα,ο οποίος έχει στην άκρη κεφάλια γεμάτα με άνθη πορφυρόχρωμα και φυτρώνει κυρίως σε πετρώδεις και άγονες περιοχές.
Πλίνιος ο Πρεσβύτερος: το θυμάρι ηρεμεί και γαληνεύει τους επιληπτικούς, ηρεμεί και κατασιγάζει τους πονοκεφάλους και όταν καίγεται η έντονη μυρωδιά και ο καπνός του απομακρύνουν τα δηλητηριώδη φίδια.
Nίκολας Kουλπέπερ διάσημος Άγγλος γιατρός και βοτανολόγος της Αναγέννησης: το θυμάρι είναι ένα δυναμωτικό των πνευμόνων, άριστο τονωτικό και απαραίτητο στα άτομα που βρίσκονται στην ανάπτυξη και το καλύτερο γιατρικό για τον κοκκύτη, την αρρώστια αυτή των παιδιών.
Μεσαίωνας: Οι Δέσποινες των λογισμών των Ιπποτών τους χάριζαν ματσάκια θυμαριού και τους τάιζαν σούπες από θυμάρι για να μην τους εγκαταλείπουν στη μάχη η δύναμη, το θάρρος και η γενναιότητα.
Χαρακτηριστικά: Είναι πολυετής πόα με ανερχόμενους ή ανορθωμένους τριχωτούς βλαστούς με αποξυλωμένη βάση, ύψους 10-25cm. Τα φύλλα είναι ελλειπτικά, λεία ή τριχωτά και στις δύο πλευρές, με πυκνούς αδένες. Τα ροδαλά άνθη αναπτύσσονται σε επάκρια κυλινδρική ταξιανθία με πυκνά διατεταγμένους με βράκτια και βρακτίδια.
Ενεργά συστατικά: Περιέχει θυμόλη, καρβακρόλη, βορνεόλη, τερτανίνη, κυμόλη, κυμίνη, μπορνεόλη και λιναλόλη, φλαβονοειδή, τανίνες, δεψικές και πικές ουσίες.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις: Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση γυναικολογικών μυκητιάσεων, καθώς το αιθέριο έλαιο του θυμαριού έχει ισχυρές αντισηπτικές, αντιβακτηριδιακές και μυκητοκτόνες ιδιότητες. Καταπραΰνει τις φλεγμονές της αναπνευστικής οδού και το άσθμα. Ως σιρόπι ηρεμεί τον επίμονο βήχα (λειτουργεί ως αποχρεμπτικό), τη βρογχίτιδα, την φαρυγγίτιδα και την αμυγδαλίτιδα. Καταπολεμά την ουλίτιδα. Εφαρμόζεται με κομπρέσες πάνω σε πληγές και τσιμπήματα εντόμων. Ανακουφίζει από τα συμπτώματα της γρίπης. Καταπολεμά τη δυσπεψία και τη φλεγμονή του γαστρικού βλεννογόνου. Βοηθά στην πέψη των λιπαρών τροφών. (Γι’ αυτό προτιμάται στα ψητά και γενικά στα κρεατικά). Το έγχυμά του χρησιμοποιείται και για το ευερέθιστο έντερο. Χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό σε δερματικά προβλήματα (π.χ. ακμή, δερματίτιδα, εκζέματα, ψωρίαση, τσιμπήματα), ενώ συμβάλλει και στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης. Παρουσιάζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Συνιστάται ως φυσικό τονωτικό του ανοσοποιητικού και νευρικού συστήματος. Βοηθά στη διαύγεια πνεύματος και παράλληλα στη μείωση του άγχους και της κατάθλιψης αλλά και την ημικρανία. Ενδείκνυται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας. Εντριβές με το διάλυμά του ανακουφίζουν από ρευματικές παθήσεις και μυϊκούς πόνους.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού δεν πρέπει να λαμβάνεται οποιαδήποτε θεραπευτική δόση θυμαριού και αιθέριου ελαίου. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται από ανθρώπους με καρδιακή ανεπάρκεια ή υψηλή αρτηριακή πίεση, ενώ η χρήση του δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις τραυματισμών στο δέρμα. Η μεγάλη χρήση θυμαριού μπορεί να οδηγήσει σε υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και σε δηλητηρίαση, με συμπτώματα εμετό, διάρροια, ζαλάδες και καρδιακή κατάπτωση.
Χρειάζεται μεγάλη προσοχή όταν λαμβάνονται αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα γιατί μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση στη πήξη του αίματος και να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας.

..Εσύ στης δάφνης τ’ ακροκλώναρα άπλωσες,
κι εγώ σε κάθε χόρτο και βοτάνι·
στεφάνι έχεις φορέσει από δαφνόφυλλα,
λίγο θυμάρι του βουνού με φτάνει….

Γεώργιος Δροσίνης (1859-1951)
ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΛΑΜΑ

Της Φανής Χρονίδου

Απ’ τα έλατα να φεύγεις και από τις βαλανιδιές
στην ιτιά και κρανιά από κάτω βρίσκεσαι σε σιγουριά

Ιτιά, η αλεξικέραυνος δύναμη, η ασπιρίνη της φύσης

Το βοτανικό όνομα της ιτιάς Salix προέρχεται από τις κέλτικες λέξεις “sal” – σημαίνει κοντά, και “lis” – σημαίνει νερό. Σύμβολο γονιμότητας και αφιερωμένη στους ποιητές γιατί ο ήχος του ανέμου που διαπερνά τα φύλλα της, λέγεται ότι είχε ισχυρή επίδραση στο μυαλό, με αποτέλεσμα την έμπνευση. Ο Ορφέας πήρε τα δώρα της ευγλωττίας και επικοινωνίας από την ιτιά πριν την κατάβαση του στον Άδη¬.
Μύθος του Φαέθωνα: Ο ωραίος και τολμηρός γιός του Ήλιου και της Κλυμένης θαύμαζε τον πατέρα του και πάντα ονειρευόταν να βρει μια ευκαιρία να πετάξει ψηλά στον ουρανό με το ολόχρυσο άρμα του Ήλιου. Μια μέρα ο Έπαφος, ο γιος του Δία και της Ιώς, της βασιλοπούλας του Άργους, τον πρόσβαλε αμφισβητώντας ότι ήταν γιος του Ήλιου. Αυτός για να αποδείξει το αντίθετο παρακάλεσε τον πατέρα του να τον αφήσει να οδηγήσει το άρμα του μέσα απ’ τον ουράνιο δρόμο. Παρά τις προσπάθειες του πατέρα του να τον μεταπείσει η επιμονή του ήταν μεγάλη. Ο πατέρας του πήρε μια μαγική αλοιφή κι άλειψε όλο το σώμα του παιδιού του για να μη μπορούν να του κάψουν οι φλόγες το κορμί κι ύστερα, απελπισμένος είπε:- Σφιχτά να κρατάς τα χαλινάρια, μην καταλάβουν τ’ άλογα πως έχουν αδύναμο αναβάτη. Μη χρησιμοποιήσεις καθόλου το μαστίγιο και τ’ αγριέψεις. Οδήγησέ τα μέσα από τις αρματοτροχιές που θα δεις στον ουρανό. Πρόσεχε όταν θ’ ανεβαίνεις, μη λοξοδρομήσεις και χαθείς. Σαν φτάσεις ψηλά, μην κοιτάς κάτω και ζαλιστείς και στον κατήφορο τράβα δυνατά τα χαλινάρια μην κατρακυλήσει το άρμα σου και συντριβεί στη γη. Ανυπόμονος όμως ο Φαέθωνας πηδάει στο άρμα, αρπάζει τα χαλινάρια τα τραβάει με δύναμη και τ’ άλογα ανοίγουν τα λευκά φτερά τους, αλαφροπατώντας βγαίνουν απ΄ τη μεγάλη πύλη των παλατιών του Ήλιου και αρχίζουν ν’ ανεβαίνουν στον ουρανό. «Ο Έπαφος δε θα τολμήσει ποτέ να με ξαναπροσβάλει!» Με αυτές τις σκέψεις ο γιος του Ήλιου ξεχάστηκε.. Τ΄ άλογα νιώσαν ακυβέρνητα, κατάλαβαν πως το άρμα είναι πιο ελαφρύ, άρχισαν να τρέχουν καλπάζοντας και βγήκαν απ’ το δρόμο τους. Έχασε ο Φαέθωνας τις αρματοτροχιές από τα μάτια του και τότε κατάλαβε τι κίνδυνος τον απειλούσε. Προσπάθησε ν’ αλλάξει την πορεία του, μα τ’ άλογα δεν τον ακούν και τρέχουν για το άγνωστο. Ξαφνικά ένας τεράστιος σκορπιός σαλεύει στον ουρανό. Ο Φαέθωνας τα χάνει και τρομαγμένος αφήνει τα χαλινάρια κι αυτό ήταν η αρχή του τέλους. Τ΄ άλογα λεύτερα τρέχουν όπου θέλουν. Πότε κατεβαίνουν χαμηλά και τότε η γη αρπάζει φωτιά, πότε ανεβαίνουν ψηλά και τότε πυρπολείται ο ουρανός. Οι φλόγες τυλίγουν τον δίκορφο Παρνασσό, την Ίδη και το ισκιωμένο Πήλιο. Καίγεται ο δασωμένος Ελικώνας και ο ψηλός Ταΰγετος. Πυρπολίζεται κι ο Καύκασος μ’ όλα τα δάση της Ασίας. Αφανίζονται πολιτείες και λαοί. Ξεραίνονται οι πηγές και τα ρυάκια, κι οι νύμφες τρέχουν να κρυφτούν στις πιο βαθιές σπηλιές. Κοχλάζουν και τα πιο μεγάλα ποτάμια, ακόμα κι αυτός ο Νείλος κι ο Ευφράτης. Όλη η θάλασσα βράζει κι η γη ξεραίνεται και σχίζεται βαθιά, τόσο βαθιά που οι φλογερές αχτίδες του ήλιου φτάνουν και σ’ αυτόν τον κατασκότεινο Άδη. Η θεά Γη απελπισμένα παρακαλεί τον Δία να σώσει τη γη και τους ανθρώπους. Ο Δίας ξεπροβάλλει πάνω από ένα σύννεφο και σηκώνοντας το δεξί του χέρι, ρίχνει μια αστραπή, που έσβησε αμέσως την πυρκαγιά σ’ ολόκληρη τη γη. Ύστερα με έναν κεραυνό χτυπά το άρμα του Φαέθωνα και το κάνει συντρίμμια. Σαν πεφταστέρι τινάζεται ο γιος του Ήλιου και με τα μαλλιά να φλέγονται πέφτει στον ποταμό Ηριδανό στην άκρη του κόσμου. Με αβάσταχτο πόνο οι θεές Εσπερίδες θάψανε στην ακροποταμιά τον νεκρό Φαέθωνα. Την άλλη μέρα θρηνώντας το γιό του ο λαμπερός Ήλιος δε φάνηκε στον ουρανό ενώ η μάνα του θρηνούσε απαρηγόρητα. Σαν τρελή έψαχνε να βρει το κουφάρι του γιου της. Κάποτε βρήκε τον τάφο του κι απάνω εκεί έκλαψε απελπισμένα. Οι κόρες της, οι Ηλιάδες, (Μερόπη, Ηλίη, Φοίβη, Αιθερίη και Διοξίππη) και αδελφές του Φαέθωνα, θρηνούσαν κι αυτές με δάκρυα πικρά πλάι στον τάφο του αδερφού τους κι εκεί κλαίγανε ατέλειωτα μερόνυχτα, ώσπου οι θεοί τις λυπήθηκαν και τις μεταμόρφωσαν σε ιτιές. Οι ιτιές – Ηλιάδες ρίζωσαν στην ακροποταμιά και γείραν τα κλαδιά τους πάνω από τις όχθες του Ηριδανού για να στάζουν τα δάκρυά τους στο ποτάμι. Κι είναι από τότε που αυτά τα δέντρα ονομάζονται κλαίουσες ιτιές.
Ιατρική των αρχαίων. Από τα Μυκηναϊκά χρόνια χρησιμοποιούσαν τις αντιπυρετικές και αναλγητικές ιδιότητες του φλοιού και των φύλλων της ιτιάς. Οι νέες κοπέλες που είχαν θεραπευθεί από πόνους δυσμηνόρροιας πίνοντας αφέψημα φύλλων και φλοιού ιτιάς προσέφεραν άνθη στα “Ηράνθεια” του Άργους στη θεά Ήρα μέσα σε “ταλάρους” (κάνιστρα) που τα είχαν πλέξει οι ίδιες μόνο με ιτιόβεργες. Ο Ιπποκράτης παρασκεύαζε χυμό από την φλούδα σαν φάρμακο για τον πυρετό, τον σωματικό πόνο και την κούραση.
Λαϊκή Παράδοση: Η ιτιά είναι η προσωποποίηση της Εύας που έτρωγε τις φλούδες για να καλμάρει τις ωδίνες του τοκετού, που κάθισε κλαίγοντας μετανιωμένη κάτω από το δένδρο για να προφυλαχθεί από τον θυμό του Θεού και ζεστάθηκε από κάρβουνα των κλαδιών της που άναψε ο Αδάμ.
Είναι το προσκύνημα του νέου Αδάμ. Όταν βαπτιζόταν ο Χριστός στον Ιορδάνη ποταμό ενώ όλα τα δένδρα έκλειναν την κορυφή τους και προσκυνούσαν η ιτιά δεν έγειρε μόνο την κορυφή της αλλά έγειρε ευλαβικά όλα τα κλωνάρια της όσο μπορούσε πιο χαμηλά και προσκύνησε το Χριστό. Τα άνθη της, “δάκρυα της Παναγίας” που επί τρεις μέρες μετά τη Σταύρωση του Υιού της μασούσε για να γλυκάνει τον πόνο της.
Οι παλιές μαμές έκαιγαν τα κλαδιά της ιτιάς μέχρι να γίνουν κάρβουνο σαν τον “Κάη” και μ’ αυτό μουτζούρωναν τη θηλάζουσα λεχώνα και το βρέφος για να μην τους πιάσει το κακό μάτι (αντιβασκάνιο) μέχρι να σαραντίσουν. Το κάρβουνο από ιτιά διώχνει τον “κουφό” (=τον Χάρο). Επίσης οι παλιοί δάσκαλοι με καμένα κλαδιά ιτιάς έφτιαχναν τα μολύβια των μαθητών!
Κίνα: Η Ιτιά συμβολίζει το Τέλος και την Αρχή. Μπορεί ένα κλαδί ιτιάς να πάρει τη μορφή μιας γυναίκας που είναι καταδικασμένη να κυνηγά την αγάπη μέσα στους αιώνες.
Κέλτες: Πίστευαν πως ο κόσμος μας δημιουργήθηκε από δύο αυγά κάτω από τα φυλλώματα μιας ιτιάς, που ήταν το ιερό δένδρο της σελήνης. Άνθρωποι που γεννήθηκαν κάτω από την Ιτιά έχουν μια κρυφή και μυστηριώδη φύση. Στον έξω κόσμο εμφανίζονται πολύ λογικοί και πρακτικοί άνθρωποι, αλλά εσωτερικά είναι πνευματιστές, αινιγματικοί και

…Κυλούσε το νερό και στον καθρέφτη του γυαλίζονταν ιτιές τα πλούσια τα μαλλιά τους λούζαν λυγερές. ….
και τότε ξάφνου σα το πουλί το λαβωμένο το πληγωμένο στο φτερό του γκρεμίστηκ’ ένας καβαλάρης απ’ τ’ άλογό του.. ….
οι ίσκιοι εβυθίστηκαν στου σκοταδιού τα βάθη
τα χρώματα σβηστήκαν στα μάτια του τα πένθιμα τα πέπλα κατεβήκαν και της ιτιάς η φυλλωσιά χαϊδεύει τα μαλλιά του!
Μη κλαις ιτιά μου θλιβερά και μη βαριοστενάζεις πάν’ απ’ τα σκοτεινά νερά το δάκρυ μη σταλάζεις. Ω μη στενάζεις!…

Κλαίουσα Ιτιά
ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ 1925

ΚΛΩΝΤ ΜΟΝΕ 1920

Το κάστανο θέλει κρασί και το καρύδι μέλι κι η όμορφη θέλει φιλί, πρωί και μεσημέρι…

Καρυδιά (Καρυά) – Γιούγκλανς η βασιλική

Η καρυδιά ένα από τα σύμβολα της άνοιξης και της αναβίωσης της φύσης, θεωρείται σύμβολο υγείας αλλά και ως ιδιόμορφος δρόμος που συνδέει τον επίγειο με τον κάτω κόσμο. Σύμφωνα με τη λαϊκή πεποίθηση, το χειμώνα ο ήλιος είναι στις ρίζες του δέντρου αυτού, και γι’ αυτό κάνει κρύο. Τα πράσινα φύλλα της καρυδιάς, δίνουν ειρήνη στους νεκρούς, αλλά και με μαγικές δυνάμεις την Κυριακή των νεράιδων προστατεύουν τα κορίτσια και τις νύφες από τους δράκους και τις νεράιδες.
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Καρυά ήταν γνωστή μία θυγατέρα του Δίωνα, μυθικού βασιλιά της Λακεδαίμονας, και της Αμφιθέας. Αδελφές της Καρυάς ήταν η Όρφη και η Λυκώ. Κάποτε το βασιλικό ζεύγος φιλοξένησε τον θεό Απόλλωνα. Ο θεός για ανταμοιβή υποσχέθηκε στην Αμφιθέα ότι θα έδινε στις κόρες της το δώρο της μαντικής υπό τον όρο ότι αυτές δεν θα πρόδιδαν ποτέ τους θεούς και ποτέ δεν θα ζητούσαν να μάθουν πράγματα που δεν τις αφορούσαν. Μετά από χρόνια ο Δίων φιλοξένησε και τον Διόνυσο στο ανάκτορό του. Ο Διόνυσος ερωτεύθηκε την Καρυά και η Καρυά τον Διόνυσο. Αφού ο θεός τελείωσε το μεγάλο ταξίδι του σε όλη τη Γη, ξαναπέρασε από το παλάτι του Δίωνα, καθώς ο έρωτάς του για την Καρυά ήταν τόσο μεγάλος. Τότε όμως οι κόρες τον παρακολούθησαν για να μάθουν τα μυστικά του. Για τον λόγο αυτό οι θεοί τις μεταμόρφωσαν σε βράχια και την Καρυά σε κάρυον = κουκούτσι, το οποίο από τότε υπάρχει μέσα στους περισσότερους καρπούς. Ο Διόνυσος περίλυπος αλλά υποχρεωμένος να υπακούσει μετέτρεψε την Καρυά σε δένδρο.
Στα παραδοσιακά τραγούδια αναφέρεται ότι κάτω από την κορόνα του δέντρου μαζεύονται οι αγωνιστές κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας πριν πάρουν τα όπλα τους και φύγουν στο δάσος, οι χρυσοχόοι προετοιμάζουν τα γαμήλια δώρα, αλλά και ότι, στη πυκνή σκιά της αν κοιμηθείς αρρωσταίνεις από τις “κακές ανάσες” των ξωτικών.
Χειρόγραφο στους θησαυρούς του Μιθριδάτη αναφέρεται ως αντίδοτο στις δηλητηριάσεις (ειδήμονα σε αυτές).
Χαρακτηριστικά: Η καρυδιά είναι δέντρο με ρίζα πασσαλώδη πολύ χοντρή Σε μικρή ηλικία ο φλοιός του δέντρου είναι λείος με χρώμα πρασινωπό. Αργότερα λευκαίνει με απόχρωση αργυρόλευκη. Το σχήμα του δέντρου κλίνει προς το στρογγυλό ανοιχτό. Τα φύλλα της καρυδιάς είναι σύνθετα ωοειδή και αρκετά μεγάλα. Τα μάτια του δέντρου παρουσιάζονται ανά τρία στις μασχάλες των φύλλων, Το μεσαίο και μεγαλύτερο μάτι θα δώσει κλαδί. Τα άνθη της καρυδιάς δεν έχουν πέταλα. Τα αρσενικά βρίσκονται χωριστά από τα θηλυκά πάνω στο ίδιο δέντρο. Η καρυδιά ανθίζει κατά Μάρτιο-Απρίλιο. Ο καρπός είναι «Δρύπη» με σχήμα λίγο ή πολύ στρογγυλό. Ο εξωτερικός φλοιός του καρυδιού αρχικά είναι πράσινος αργότερα μαυρίζει, ζαρώνει και σκάζει, όταν ο καρπός ωριμάσει.
Ενεργά συστατικά: Περιέχει ναφθοκινόνες, οξέα, φλαβονοειδή, τερπενοειδή, καροτενοειδή, πτητικά έλαια, υδρογονάνθρακες, τανίνες, αλδεΰδες, αλκαλοειδή, βιταμίνες, μέταλλα, ένζυμα, φωσφογλυκερίδια, αμίνες και πρωτεΐνες. Στα φύλλα περιέχεται γιουγκλόνη, γιουγκλαντίνη -από τις πιο σημαντικές ουσίες της καρυδιάς-, ταννίνη, ινοσίτη, δεψικές ουσίες, κερκετίνη, καϊμπφερόλη, καφεϊκό οξύ, ίχνη π-κουμαρικού οξέος, ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C), καροτίνη και ιώδιο. Τα καρύδια περιέχουν ασβέστιο, κοβάλτιο, σίδηρο, φωσφόρο, μαγγάνιο, βιταμίνες.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις: Τα φύλλα της καρυδιάς χρησιμοποιούνται εναντίον των παθήσεων των ματιών, όπως βλεφαρίτιδα Το αφέψημα και το έγχυμά τους είναι τονωτικό του πεπτικού σωλήνα και σταματά τις διαρροϊκές κενώσεις σε τοξικές καταστάσεις (Negrier 1841). Χρησιμοποιείται στα κακοήθη εξανθήματα κατά της ψωρίασης, τον έρπητα, τις λειχήνες και τα εκζέματα. Γνωστή η αντισηπτική και αντιμυκητιακή ιδιότητα από τον Διοσκουρίδη, χρησιμοποιήθηκε από τον Γαληνό σε φλεγμονές των αμυγδαλών και της λεμφαδενοπάθειας. Μειώνει το σάκχαρο των διαβητικών, ενδείκνυται για την ακμή, την ραχίτιδα. Τα φρέσκα φύλλα διώχνουν τα έντομα και προπαντός τους κοριούς. Τα αποξηραμένα φύλλα, αναμιγμένα με κρασί, χρησιμοποιούνται κατά του ίκτερου. Ο χυμός των φλοιών χρησιμοποιείται κατά των κρεατοελιών, ενώ κοπανισμένος (ο φλοιός) βγάζει τους κάλους. Το σαρκώδες πράσινο εξωκάρπιο είναι ταινιοκτόνο και ελμινθοκτόνο.
Η ξερή ψίχα αποτελεί ισχυρό τονωτικό των μυϊκών ιστών και συνίσταται σε άτομα που υποβάλλονται σε μεγάλες σωματικές και πνευματικές κοπώσεις.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι” Τα φύλλα της μπορεί να είναι επιβλαβή για ευαίσθητα άτομα με αλλεργίες και η γύρη των ανθέων ως αλλεργιογόνο μπορεί να προκαλέσει πυρετό. Τοξικά προβλήματα στον άνθρωπο δεν έχουν αναφερθεί, παρά μόνο ότι προκαλεί βαθύ ύπνο σε όσους κοιμούνται υπό τον ίσκιο της εξαιτίας της οσμής που εκπέμπει.

The Big Walnut Tree in Spring
C. PISSARO 1894

Η Μαντελένια η γιόμορφη
κάτω απ’ την καρυδιά, μέσα στην κούνια
φτερνοκοπάει τους πόθους της
καβάλλα, με χρυσά σπερούνια.

Κάθε της κλώνος και φωλιά
και κάθε της φωλιά κι από ‘να ταίρι
της καρυδιάς, που πυκνοθόλωτη
τ’ αψύ αντικόβει μεσημέρι….

Γ. Γρυπάρης, “Στον ίσκιο της καρυδιάς”

Όποιος πηγαίνει στο αλαδανο ποτέ δεν αρρωσταίνει.

Λάδανο (Κίστος),
το τριαντάφυλλο των βράχων

Επιστημονική Ονομασία: Cistus Creticus Ρίζα της λέξης λάδανο (Latin : labdanum) είναι από τα Ακκαδικά. Οι Ακκαδιοι ήταν αρχαίος λαός της Μεσοποτάμιας.
Μυθολογία: 1) Σε συμβούλιο πάνω στον Όλυμπο οι Θεοί καθόρισαν ποια φυτά θα είναι θεραπευτικά. Οι θεοί όρισαν ότι η Λαδανιά θα θεραπεύει τους πολεμιστές που πληγώθηκαν στη μάχη. Αυτό ενόχλησε τις θεές, επειδή ήταν σίγουρες ότι το φυτό με τα λεπτά ρόδινα άνθη θα ήταν καταλληλότερο για την ομορφιά – εσωτερικά και εξωτερικά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι στον Κίστο δόθηκαν και οι δύο ιδιότητες, η θεραπευτική και η καλλυντική. 2) Ο Δίας για να κατακτήσει την όμορφη Νέμεσις μεταμορφώθηκε σε κύκνο και για να προκαλέσει την συμπάθειά της έβαλε τον Ερμή να τον κυνηγήσει μεταμορφωμένος σε αετό. Η κοπέλα τον λυπήθηκε και τον πήρε αγκαλιά. Από την ένωση αυτή η Νέμεσις γέννησε ένα αυγό. Το αυγό το βρήκε ένας βοσκός και το έδωσε στη Λήδα που το πήρε και το φύλαξε μέσα σε μία Κίστη που στα αρχαία ελληνικά ήταν το κιβώτιο. Το μωρό που βγήκε από το αυγό της Νέμεσης, ήταν πολύ όμορφο, όπως όμορφη ήταν και η Λήδα, η οποία παρ’ όλο που δεν ήταν μητέρα του μωρού, το πήρε και το μεγάλωσε σαν δικό της παιδί μαζί με το σύζυγό της τον Τυνδάρεω. Πολύ όμορφο το Λήδον, πολύ όμορφη η Λήδα που ανάθρεψε σαν δικό της παιδί το μωρό, που δεν ήταν άλλο από την Ωραία Ελένη.
Ιστορικά στοιχεία: Αρχαία Αίγυπτος: Ο πρώτος λαός που προχώρησε στην συλλογής της ρητίνης λαδανο. Το χρησιμοποιούσαν στην ταρίχευση (στις μούμιες) και το έκαιγαν σαν λιβάνι στους ναούς. 1. Η ψεύτικη γενειάδα του Φαραώ είναι φτιαγμένη από λαδανο. 2. Τα βασιλικά σύμβολα της αρχαίας Αιγύπτου είναι η βέργα και ένα είδος μαστίγιου το λαδανιστίρειο. Μινωικός Πολιτισμός: Η ομορφιά των ανθών της αλαδανιάς προκάλεσαν την προσοχή των Κρητών καλλιτεχνών και εικονίζεται στην τοιχογραφία του παλατιού της Κνωσού «το γαλάζιο πουλί». Αρχαίοι Έλληνες: Η ρητίνη λήδανος αναφέρεται από τον Ηρόδοτο. Ο Διοσκουρίδης αναφέρετε στο αλάδανο ως λήδον ή λήδανο και της φαρμακευτικές ιδιότητες του με αναλυτικό τρόπο. Ρωμαίοι: Ονόμαζαν το άρωμα του λαδάνου Κύπριο. Βίβλος: Το Mύρο της Βίβλου είναι το αλάδανο. Νεχό’θ στα εβραϊκά ο αλάδανος. Η εβραϊκή λέξη νεχό’θ προσδιορίζει στη Παλαιά Διαθήκη εκείνο το προϊόν το οποίο μετέφερε το καραβάνι των Ισμαηλιτών που αγόρασαν τον Ιωσήφ, καθώς και ένα από τα αξιόλογα προϊόντα που ο Ιακώβ είπε στους γιους του να πάνε ως δώρο στον κυβερνήτη της Αιγύπτου. Χριστιανισμός: Ορθοδοξία>Το λάδανο αποτελεί ένα από τα σαράντα συστατικά που απαιτούνται για την παρασκευή του Άγιου Μύρου. Ρωμαιοκαθολικοί> Γύρη από το φυτό έχουν βρεθεί στην Ιερή συνδόνη του Τορίνο. Άραβες – Ισλάμ: την ρητίνη αλάδανο χρησιμοποιούν ως θύμιασα. Σταυροφόροι: ΄Οταν κατακτήσαν την Κύπρο εντυπωσιαστήκαν από το άρωμα του λάδανου και το έφεραν πίσω στην Ευρώπη. Μεσαίωνας: Θεράπευαν την πανώλη. Αναγέννηση: Σε αρωματικά χώρου.
Χαρακτηριστικά: Θάμνος με 30 – 50 εκατοστά ύψος. Τα άνθη είναι μοβ και φύονται στις κορυφές των τρυφερών κλώνων, έχουν πέντε πέταλα πλατιά, μακριά και πάντα τσαλακωμένα. Από τα φύλλα παράγεται τα μεσημέρια του καλοκαιριού ρητίνη και συλλέγεται με ειδικό εργαλείο (το αργαστήρι ή λαδινιστίρειο), μια κατασκευή από ξύλο που πάνω της έχουν δέσει δερμάτινα ή πλαστικά λουριά, Χτυπώντας το φυτό μαζεύεται στα λουριά ο ιδρώτας (ρητίνη) των φύλλων που όταν κρυώσει στερεοποιείται και γίνεται μαύρος.
Ενεργά συστατικά: Υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες (βιταμίνη Ρ) που ως ισχυρά αντιοξειδωτικά προστατεύουν την καρδιά 4 φορές περισσότερο από το κόκκινο κρασί και είναι 20 φορές ισχυρότερο από τον φρέσκο χυμό λεμονιών.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις: Έχει αντιμικροβιακή, αντισηπτική, αντιοξειδωτική, αποτοξινωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Αναφέρονται καταπραϋντικές, σπασμολυτικές, θερμαντικές, μαλακτικές, αντι-ιοικές (πολύ ισχυρή επίδραση στους ιούς της γρίπης και στους ιούς πτηνών (H7N7), αντιβιοτικές (βακτηρίδια κολοβακτηριδίου και ελικοβακτηρίδια > γαστρίτιδα), αντιμυκητισιακές ιδιότητες. Ενδείκνυται σε βήχα, διάρροια, αϋπνία, πονόδοντο, δερματοπάθειες, νευροδερματίτιδα, φαγούρες, αλλεργίες, ερεθισμένο δέρμα, αιμορροΐδες, έλεγχο παχυσαρκίας και τριχόπτωση. Οι αντι-νεοπλασματικές του ιδιότητες χρησιμοποιούνται σε είδη καρκίνων και οι αναπλαστικές και αντιγηραντικές δράσεις σε φαρμακευτικές και καλυντικές κρέμες.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Απαγορεύεται η χρήση από εγκύους!!

Η ψεύτικη γενιά των φαραώ της Αρχαίας
Αιγύπτου ήταν από τα γένια των τράγων
καλυμμένα με λάδανο.
Βασιλικά εμβλήματα της αρχαίας Αιγύπτου
αποτελούσαν μια ποιμενική ράβδος και ένα
αρχαίο λαδανιστίρειο.

…Η χαρουπιά η ολόχλωρη λέει τα παλιά και τ’ άξια
της αργυρής ελιάς;
Και τ’ αηδονάκι τραγουδεί στην ευωδιά του λάδανου
τα πάθη της καρδιάς;…

Κύπρος (1901) ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Της Φανής Χρονίδου

Αρισμαρί και ρίγανη, φασκομηλιά, φλισκούνι, θύμος, μυρθιά και καντιφές μ’ ανοίξανε τ’ αρθούνι.

Μίνθη (Μέντα – Φλισκούνι – Δυόσμος)

Ονομασία: Προέρχεται από το λατινικό mentha, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό μίνθη.
Μυθολογία-Ιστορία: Η ποτάμια νύμφη Μίνθη, ζούσε ανέμελα στο ρεύμα Μυζήλας. Αρνήθηκε το φυσικό της περιβάλλον και αντί να περιφέρεται στο ρέμα από το Φαράγγι του Μεσοβουνιού μέχρι τη λεκάνη της Συλίμνας και τις πηγές στο Καλονέρι, ανέβηκε στο βουνό και στα οροπέδια του. Εκεί στον απόμερο τόπο, κάτω από τον ίσκιο του βράχου και των δένδρων, έπινε το αθάνατο νερό, λουζόταν και ολοκλήρωνε τον έρωτα της με τον θεό του Κάτω Κόσμου τον Άδη. Κάποτε ο θεός του έρωτα, την είδε γυμνή με τα κυματιστά μαλλιά της να μισοσκεπάζουν τη γύμνια της την ώρα που λουζόταν. Προσπάθησε να την κατακτήσει κτυπώντας την με τα ερωτικά του βέλη και τραγουδώντας της, ενώ έπαιζε μαγευτικά με τη λύρα του. Ο Πλούτωνας όμως την είχε καταστήσει άτρωτη και με τίποτα ο φτερωτός θεός δεν πετύχαινε τον στόχο του. Μίσος και ζήλεια ρίζωσε στη θεϊκή ψυχή. Μετά απ’ αυτά και την απογοήτευση του, κάλεσε τη θεά Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη], γυναίκα και βασίλισσα του Άδη και τους πρόδωσε το μυστικό, γιατί δεν ανεχόταν εκεί στο δικό του τόπο, να χαίρεται η νύμφη τον έρωτα της. Η αντίζηλος και η μητέρα της ποδοπάτησαν την Μίνθη και από το άψυχο σώμα της πλημμύρισε ο τόπος με μεθυστική μυρωδιά. Ο Πλούτωνας την λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε αρωματικό φυτό τη μέντα που από τότε είναι αφιερωμένη στο θεό του σκοταδιού.
Αίγυπτος: Η μέντα αναφέρεται ως μαλακτικό του στομάχου, στον πάπυρο Έμπερς, το αρχαιότερο ιατρικό κείμενο, στην αρχαία Αίγυπτο. Από εκεί, η μέντα πέρασε στην Παλαιστίνη, όπου χρησίμευε σαν μέσο πληρωμής των φόρων. Στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο, ο Χριστός απευθυνόμενος στους Φαρισαίους αναφέρει τη μέντα: «Πληρώνετε φόρους μέντας… Αλλά δεν ενδιαφέρεστε για τη δικαιοσύνη και την αγάπη του Θεού».
Έλληνες και Ρωμαίοι: προσθέτουν μέντα στο γάλα για να το συντηρούν και πρόσφεραν το βότανο ύστερα από ένα γεύμα ως χωνευτικό. Τη θεωρούσαν αναζωογονητική για το μυαλό και φάρμακο για τον πονοκέφαλο. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός χρησιμοποιούσαν την μέντα κατά της δυσπεψίας, των νευρικών διαταραχών, των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου και ως αντισπασμωδικό.
Ο Πλίνιος υποστήριζε ότι η μέντα αναζωογονεί το πνεύμα και σύστηνε την παρουσία της στις αίθουσες ασθενών, ώστε να διευκολύνεται η ανάρρωσή τους. Ο Διοσκουρίδης τη θεωρούσε θερμαντική και κατά συνέπεια αφροδισιακή.
Κινέζοι και Άραβες: γιατροί χρησιμοποιούσαν τη μέντα ως τονωτικό και χωνευτικό, καθώς και για τη θεραπεία των κρυωμάτων, του βήχα και του πυρετού. Οι Άραβες ιδιαίτερα, λατρεύουν τη μέντα και τη θεωρούν ως ιδιαίτερα αφροδισιακή. Η Σεχραζάτ, που διηγούνταν στο Σουλτάνο τις ιστορίες στις Χίλιες και Μία Νύχτες, οφείλει ίσως τη ζωή της σε μερικά φλιτζάνια μυρωδάτο τσάι μέντας, που της σερβίριζαν κάθε μέρα, πριν ξημερώσει, την ίδια πάντα ώρα, για να μπορεί να συνεχίζει τις ιστορίες του Σεβάχ του Θαλασσινού και του Αλαντίν.
Ενεργά συστατικά: μενθόλη, μενθόνη και ιασμόνη, τανίνες και πικρό στοιχείο. Βιταμίνη Α, C, Β12, Β3 και φολικό οξύ, μαγνήσιο και σίδηρο, ασβέστιο και μαγγάνιο. Εξαιρετική πηγή μεταλλικών στοιχείων όπως το κάλιο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και Ενδείξεις: Για τη θεραπεία των ρευματισμών, της διάρροιας, του γαστρικού πυρετού, τοξικών λοιμώξεων, ελκώδους κολίτιδας και της νόσου του Crohn. Ενισχυτικό της μνήμης. Αντισπασμωδικές ιδιότητες. Στην αντιμετώπιση του έλκους και στη διέγερση των εκκρίσεων της χολής. Προστατεύει από τις βλάβες στο DNA, που προξενούνται από τη ραδιενέργεια και το θάνατο των κυττάρων σε ασθενείς με καρκίνο, που υποβάλλονται σε ακτινοβολία. Στα συμπτώματα του κρυολογήματος και της γρίπης, στις κρίσεις άσθματος και βρογχίτιδας. Βοηθά στους πονοκεφάλους και έχει καταπραϋντικές ιδιότητες κατά των πόνων αλλά και των δηγμάτων των εντόμων. Έχει την ικανότητα να μειώνει τάχιστα τη φλεγμονή της φυματίωσης. Σκοτώνει τον ιό του έρπητα του στόματος και των γεννητικών οργάνων. Καθαρίζει το δέρμα από μαύρα στίγματα και ακμή, χάρη στην αντιβακτηριδιακή της δράση.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Κάθε φάρμακο μπορεί να αποβεί “φαρμάκι”
Επιδεινώνει τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης ή διαφραγματοκήλης. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις και επιδείνωση χολολιθιάσης. Δε συνιστάται η χρήση της σε νεφροπαθείς λόγω των υψηλών επιπέδων καλίου και σε εγκυμοσύνη.
Αλληλεπιδρά με φάρμακα όπως η κυκλοσπορίνη, τα αντιόξινα, τα αντιδιαβητικά, τα αντιυπερτασικά και αυτά που μεταβολίζονται στο ήπαρ μεταβάλλοντας το αναμενόμενο επίπεδο δράσης αυτών.

Ο Πλούτωνας και η Περσεφόνη μεταμορφώνουν τη Μίνθη.
C. van Hagen

Όσο κρατήσει η ζωή κρατεί κι ο θάνατος.
Ώρα να σκεφτώ τα μελλούμενα
σωριασμένα αιφνίδια στο χθες……..
……..Φοβερή ασυνέχεια: ο πλούτος μου είναι το στήθος μου.
Γι αυτό ποτέ δεν παζάρεψα το ηλιοβασίλεμα
και ταξιδεύω σίγουρος,
όσο η μίνθη ταξιδεύει και το ασπροθύμαρο.

Πενθήματα (1969) ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

Πήγανον, άνηθον, μάλαθρον βράσον, δος πιείν και ιάται.
Μάσα και αγριοσταφίδα και μαστίχη και ιαθήσεται.

Τα ανθοφόρα φυτά εμφανίστηκαν για πρώτη φορά πριν από 135 εκατομμύρια χρόνια, κατά την Κρητιδική περίοδο. Στις αρχές της Νεολιθικής εποχής το 5.700 π.Χ. περίπου, στην περιοχή της La Marmotta – Β.Δ. της Ρώμης, στη λίμνη Bracciano ανακαλύφθηκε πως καλλιεργούσαν μια ευρεία ποικιλία ειδών, ενώ άλλα τα συνέλλεγαν στα δάση. Η πρώτη ιστορική αναφορά χρήσης κάποιου φυτού από το Φυτικό βασίλειο στην αρχαία ελληνική μυθολογία γίνεται για το νάρθηκα (Ferula communis subsp. Communis), στο βλαστό του οποίου ο Προμηθέας έκρυψε τη φωτιά που μετέφερε κρυφά από τους θεούς στους ανθρώπους.
Τα βότανα είναι τόσο παλιά όσο και ο πολιτισμός μας… κάθε βότανο έχει την δική του ιστορία αλλά και συνοδεύεται με τον δικό του ξεχωριστό μύθο…